କାଞ୍ଚି କାବେରୀ ଯୁଦ୍ଧ

ପଣ୍ଡିତ ଶ୍ରୀ ଗୋବିନ୍ଦ ରଥ

୧ମ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ ବଙ୍ଗଳାଶ୍ରୀ

୨ୟ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ ବରାଡ଼ୀ । ଅଷାଢ଼ଶୁକ୍ଲ ବାଣୀ ।

୩ୟ ଛାନ୍ଦ । ରାଗ ରାମକେରୀ

୪ର୍ଥ ଛାନ୍ଦ ରାଗ କୁମ୍ଭକାମୋଦୀ ।

୫ମ ଛାନ୍ଦ । ରାଗ ଚିନ୍ତାଦେଶାକ୍ଷ ।

ଏଥୁ ଅନ୍ତେ ଧୀରେ ଶୁଣ ଜନେ ।

ଗଜପତିଙ୍କ କୁମରମାନେ ।

ମାରିବାକୁ ପୁରୁଷୋତ୍ତମକୁ ଗରୁକୋପେ ଜଗିଥାନ୍ତି ରାତ୍ରଦିନେ ଯେ । ସେମାନେ ।୧।

ବସି ଅଠର ଭାଇ ଏକାନ୍ତେ ।

କଲେ ବିଚାର ଏହା ଗୁପତେ ।

ଯେ ପାରିବ ଯହିଁ ପୁରିଆକୁ ତହିଁ ଧରି ମାରିବ ମରେ ଯେମନ୍ତ ଯେ । ଯତନେ ।୨।

କରି ସୀଉକାର ତହିଁ ସର୍ବେ ।

ପୁରୁଷୋତ୍ତମର ହିଂସା ଭାବେ ।

ସକଳେ ବୁଲନ୍ତି କେହି ନ ଜାଣନ୍ତି ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ପୁରିଆ ସେବେ ଯେ । ସର୍ବଦା ।୩।

ଦିନେ ପୁରିଆ ଯାଏ ଏକାକୀ ।

ତାକୁ ଏକ ରାଜସୁତ ଦେଖି ।

ଘୋଡ଼ା ଝପଟାଇ ତା ନିକଟେ ଯାଇଁ ବାଣୀ କହଇ ଏପରି ଡାକି ଯେ । ସେକାଳେ ।୪।

ଆରେ ପୁରିଆ ଏମୋ ସାବେଳୀ ।

ମୁଠାଘାତରୁ ଗଲେ ତୁ ବଳି ।

ହୋଇ ନରପତି ଭୁଞ୍ଜିବୁ ସମ୍ପତ୍ତି ଇଷ୍ଟ ସୁମରି ଯାଅ ସମ୍ଭାଳିରେ । ପୁରିଆ ।୫।

ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଏ ବାକ୍ୟ ଶୁଣି ।

ମାନସରେ ଚିନ୍ତି ଚକ୍ରପାଣି ।

ଅଚଳ ପରାଏ ସେହିସ୍ଥାନେ ରହେ ତାର ବାକ୍ୟରେ ଭୟ ନ ଗଣି ଯେ । ସେକାଳେ ।୬।

ରାଜପୁତ୍ର ଘୋଡ଼ାପରେ ଥାଇଁ ।

ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଅଙ୍ଗକୁ ଚାହିଁ ।

ଲକ୍ଷକରି ମୋତେ ଶାବେଳୀ କୋପରେ ତିନିବାର ତୁହାଇଁ ତୁହାଇଁ ଯେ । ବେଗରେ ।୭।

ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ବୁଜିଛି ନେତ୍ର ।

ଚିତ୍ତେ ଚିନ୍ତୁଅଛି ଜଗନ୍ନାଥ ।

ଶାବେଳୀ ତାଅଙ୍ଗେ ନ ବାଜି ଅଲଗେ ଯିବା ଦେଖି ହୋଇ ଚମକିତ ସେ । ନୃପଜ ।୮।

ବିଚାରିଲା ଏ ହେବ ନୃପତି ।

ଗଲା ଶାବେଳୀ ଘାତୁଁ ବରତି ।

ଜଗନ୍ନାଥେ ରକ୍ଷା କଲେ ବହି କକ୍ଷା ଆଉ ନାହିଁ ଏହାକୁ ଦୁର୍ଗତି ଯେ । କେବେହେଁ ।୯।

ଗଲା ପଳାଇ ଏହା ବିଚାରି ।

ଲୋକେ ଦେଖିଲେ ନିନ୍ଦିବେ ଡରି ।

ସେ ଯିବାର ଦେଖି ଭୟକୁ ଉପେଖି ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଚିନ୍ତିଲା ହରି ଯେ । ସେକାଳେ ।୧୦।

ତହୁଁ ଧୀରଧୀର ହୋଇଁ ଯାଇଁ ।

କାହା ଆଗରେ କିଛି ନ କହିଁ ।

କରି ଇଷ୍ଟଧ୍ୟାନ ବଞ୍ଚିଲା ସେ ଦିନ ଶୁଣ ପୁଣି ହୋଇଲା ଯା ତହିଁ ହୋ ସୁଜନେ ।୧୧।

ମାରି ଶାବଳୀ ଲଜ୍ଜାକୁ ପାଇଁ ।

ରାଜପୁତ୍ର ଭାଇଙ୍କି ଡକାଇଁ ।

କହିଲା ପୁରିଆ ହେବ ନରନାହା ଏଥେଁ ସନ୍ଦେହ ନକର କେହି ହେ । ସୋଦରେ ।୧୨।

ବୋଲି ଏହା ସେହୁ ଅନ୍ୟଦେଶେ ।

ଯାଉଁ ଆନଭାଇମାନେ ରୋଷେ ।

ଜଳରେ ବୁଡ଼ାଇ ମାରିବାକୁ ନେଇଁ ପୁରିଆକୁ ସେ ଏକଦିବସେ ଯେ । କୂଟରେ ।୧୩।

ଜଳେ ବୁଡ଼ାଉଁ ତାହାକୁ ହରି ।

ରକ୍ଷାକଲେ ସର୍ବେ ଗଲେ ହାରି ।

ଏହିପରି ଯେତେ ଦୁଃଖ ଦେଲେ କେତେ ତାହା କହିବି ଅବା ବିଚାରି ହେ । ସୁଜନେ ।୧୪।

ଶେଷେ ହାରି ସମସ୍ତେ ପଳାଇଁ ।

ରହିଲେ ସେ କାହିଁ କାହିଁ ଯାଇଁ ।

କହେ କପିଳେଶ ପୁରିଆମାନସ କଲେ ପୂରଣ କମଳାସାଇଁ ହେ । ସୁଜନେ ।୧୭।

୬ଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦ । ରାଗ ଶଙ୍କାରାଭରଣ ।

୭ମ ଛାନ୍ଦ । ମୁନିବରବାଣୀ ।

୮ମ ଛାନ୍ଦ । ରାଗ ଆହାରୀ ।

୯ମ ଛାନ୍ଦ । ରାଗ ବିଚିତ୍ରଦେଶାକ୍ଷ ।

(କ୍ରମେ ପ୍ରବେଶ ହୋଇଲା ଶରଦ ବୃତ୍ତେ ।)

୧୦ମ ଛାନ୍ଦ । ରାଗ କେଦାର । ରସକୋଇଲାବାଣୀ ।

ସେହିଦିନଠାରୁ ଦାଶରଥିକି ।

ଶ୍ରୀପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ କତିକି ।

ଡକାଇ ବିଶ୍ୱାସକଥା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ କହିବା ପାଇଁ ଜଣାନ୍ତି ସେ ।

କହନ୍ତି ଏମନ୍ତ ଗିର ଯେ ।

ବୋଲ ଈଶ୍ୱରଙ୍କୁ କାଞ୍ଚି ଜିଣିବାକୁ କରନ୍ତୁ ବେଗେ ବିଚାର ଯେ ।୧।

ଶୁଣି ଦାଶରଥି ହସି ଭାଷନ୍ତି ।

ତୁମ୍ଭଠାରେ ଦୟା କରି ଶ୍ରୀପତି ।

ଓଡ଼ିଶାର ଗଜପତିଆସନ ।

ଦେଇଛନ୍ତି ଯେବେ ହୋଇ ପ୍ରସନ୍ନ ସେ ।

ବାଞ୍ଛା ଫଳ କରିବେ ଯେ ।

ଏଥକୁ ମାନସେ ନ ବିଚାର ଲେଶେ ମନୋରଥ ପୂରାଇବେ ଯେ ।୨।

ଏହିପରି ଯାଉଁ କେତେକ ଦିନ ।

ନରପତି ହୋଇ ଅତି ବିମନ ।

ଦାଶରଥି ମହାସୁଆରଙ୍କର ।

ନିକଟେ କହିଲେ ଏରୂପେ ଗିର,

ସେ ଆହେ ଦାଶରଥି ଶୁଣ ଯେ ।

ନିନ୍ଦା କରି କାଞ୍ଚି ନରେଶ ଯାଇଛି ତାହା ହୋଇ ସୁମରଣା ଯେ ।୩।

ମରମ ଘାଣ୍ଟଇ ରଜନୀ ଦିନେ ।

ପ୍ରଭୁ ନ ଶୁଣନ୍ତି ମୋ ଡାକ କର୍ଣ୍ଣେ ।

ତୁମ୍ଭେ ତାହାଙ୍କର ବଡ଼ ଭକତ ।

ଜଣାଉଚି ଧରି ମୁଁ ତୁମ୍ଭହାତ ଯେ ।

କହି ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ମୋ ଦୁଃଖ ଯେ ।

କାଞ୍ଚିର ବିଜୟ କରାଇ ଉଦୟ କରାଅ ମାନସ ସୁଖ ଯେ ।୪।

ନରପତିଙ୍କର ବିଳାପ ଶୁଣି ।

କହନ୍ତି ଦାଶରଥି ସେହିକ୍ଷଣି ।

ଆଜରଜନୀରେ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ କହି ।

ତୁମ୍ଭ ମନୋରଥ ଦେବା ଫଳାଇଁ ଯେ ।

ନ କର ମାନସେ ଚିନ୍ତା ଯେ ।

ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ କୃପାରୁ ଅଳୀକ ନୋହେ ହେବ ଜଗଜ୍ଜିତା ଯେ ।୫।

ଦାଶରଥି ଏକ କହି ନୃପଙ୍କୁ ।

ମେଲାଣି ହୋଇ ସେ ଗଲେ ଗୃହକୁ ।

ଏକାନ୍ତମନ୍ଦିରେ କରି ଆସନ ।

ଲଗାଇଲେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଧ୍ୟାନ ସେ ।

ନୃପତି ବାଞ୍ଛାପୂରଣେ ଯେ ।

ରଜନୀଅର୍ଦ୍ଧରେ ଭକତପାଶରେ ମିଳି ପ୍ରଭୁ ନିଜଗୁଣେ ଯେ ।୬।

କହିଲେ ହେ ଦାଶରଥି କାହିଁକି ।

ଚିନ୍ତା କରୁ ଆମ୍ଭେ ଜାଣୁ ନାହିଁକି ।

କାଞ୍ଚିକାବେରୀ ଜୟ ପାଇଁ ମୋର ।

କକ୍ଷା ହୋଇଅଛି ଏ ସତ୍ୟ ଗିର ଯେ ।

ନିନ୍ଦିଛି କାଞ୍ଚିରାଜନ ଯେ ।

ତାକୁ ଜିଣି ଆଣି ତା ଦୁହିତା ପୁଣି ଆସିବୁଁ ନିଜସଦନ ଯେ ।୭।

କହ ନୃପତିକି ଯାଇଁ ସହର ।

ଆମ୍ଭେ ଦୁଇଭାଇ ଘୋଡ଼ାସୁଆର ।

ହୋଇ ଗମନ ଯେ କରୁଛୁଁ ଆଗେ ।

ଏ ନିଶୀ ନ ପାହୁ ନରେଶ ବେଗେ ସେ ।

କରିବେ ଯାତ୍ରା କାଞ୍ଚିକି ଯେ ।

ଏଯାତ୍ରାରେ ଜୟ ହୋଇବ ନିଶ୍ଚୟ ବିଚାରିଥିବେ ମତିକି ଯେ ।୮।

ପଖାଳଅଭଡ଼ା ସୁରୁଯକାଞ୍ଜି ।

ଖାଇ ମାନସରେ ଈଷ୍ଟଙ୍କୁ ଭଜି ।

ଅନୁକୂଳେ ଆସି ଘରୁ ବାହାରି ।

ଦରଶନ ଦୁର୍ଗା ମାଧବ କରି ସେ ।

ଦେଉଳ ବାଡ଼ରେ ତହୁଁ ଯେ ଯିବେ ଚାଲି କାଞ୍ଚି ଜିଣିବାକୁ ପାଞ୍ଚି କିଛି ବିଚାରି ଆଉ ଯେ ।୯।

ଏହା କହି ପ୍ରଭୁ ହେଉଁ ଅନ୍ତର ।

ଚେତି ଉଠି ଖରେ ଦାଶସୁଆର ।

ଦେଖିଲେ ହୋଇଛି ଅର୍ଦ୍ଧରଜନୀ ।

ବାହାରିଲେ କିଛି ଭୟ ନ ଘେନି ସେ ।

ଯାର ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଯେ ।

ତାର ଭୟ କାହିଁ ହୋଇ କି ପାରଇ ନୋହେ ସେ କାହିଁରେ ଭୀତ ଯେ ।୧୦।

ଯାଇଁ ଦାଶ ମହାସୁଆର ଘରେ ।

ମିଳିକରି ରାଜସିଂହଦୁଆରେ ।

ଡାକନ୍ତେ ପାହାରୀ ଉଠି ବହନ ।

ପଚାରି ତାହାଙ୍କୁ କାରଣ ମାନ ସେ ।

ଯାଇଁ ରାଜା ନିକଟରେ ଯେ ।

କହିଲା ଦୁଆରୀ ଭିତରପାହାରୀ ଡାକି ପାଶକୁ ସତ୍ୱର ଯେ ।୧୧।

ଜଣାଅ ଛାମୁରେ ଦାଶ ସୁଆର ।

କିପାଁ ଆସିଛନ୍ତି ହେ ଦଣ୍ଡଧର ।

ସିଂହଦୁଆରେ ଉଭା ହୋଇଛନ୍ତି ।

କି କହିବେ ଭେଟ ହୋଇ ଜଣାନ୍ତି ସେ ।

ଏହା ଶୁଣି ସେ ଚଳିଲା ଯେ ।

ଶୟନମନ୍ଦିରେ ରାଜାଙ୍କ ପାଶରେ ସକଳ କଥା କହିଲା ଯେ ।୧୨।

ଦାଶରଥି ନାମ ଶୁଣି ରାଜନ ।

ପଲଙ୍କ ତେଜି ଉଠିଲେ ବହନ ।

ଯାଇଁ ବସି ଦେବାର୍ଚ୍ଚନ ପିଣ୍ଡାରେ ।

ପ୍ରତିହାରିକି କହିଲେ ସତ୍ଵରେ ସେ ।

ଦାଶସୁଆରଙ୍କୁ ବେଗେ ଯେ ।

ଅଣାଅ ଏଠାକୁ ନ ମାନି କାହାକୁ ଯାଅ ଏହି ଲାଗେ ଯେ ।୧୩।

ଶୁଣି ଯାଇ ପ୍ରତିହାରୀ ସତ୍ଵରେ ।

ଦାଶରଥିଙ୍କି ସେ ଘେନି ସଙ୍ଗରେ ।

ଆଣି ଭେଟାଇଲା ନୃପପାଶରେ ।

ଦେଖି ନରପତି ଅତି ତୋଷରେ ଯେ ।

ଧରି ଦାଶରଥି କର ଯେ ।

ବସାଇ ଆସନେ ପଚାରନ୍ତି ମାନ୍ୟେ କି ଆଜ୍ଞା ହେଲା ପ୍ରଭୁର ଯେ ।୧୪।

ଶୁଣି ଦାଶରଥି ରାଜାବଚନ ।

କହନ୍ତି ଆଜ୍ଞା କଲେ ଭଗବାନ ।

କାଞ୍ଚିକାବେରୀଟି ଜୟ ହୋଇବ ।

ତୁମ୍ଭ ମନବାଞ୍ଛା ସିଦ୍ଧି ପାଇବ ତ ।

ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ଏଥିରେ ଯେ ।

ବୋଲେ କପିଳେଶ ଈଷ୍ଟ ହେଲେ ତୋଷ କାର କି ନୋହେ କ୍ଷିତିରେ ଯେ ।୧୫।

୧୧ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ କାମୋଦୀ ।

୧୨ଶ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ କାମୋଦୀ ।

୧୩ଶ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ କଲ୍ୟାଣୀ ।

୧୪ଶ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ କନଡ଼ ।

ଶୁଣ ଜନେ ରାଜା ଶ୍ରୀପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ ସଙ୍ଗେ ଘେନି ସଇନ ।

ଦିନେଦିନେ କରି ପଥ ଗମନ ।

ଯାଇଁ ସେ ଗୋପାଳୀ ଥିବା ସ୍ଥାନେ ମିଳି ଗଲେ ଖରେ ସେହିଦିନ ଯେ ।

ଦୁରରୁ । ରାଜସଇନଙ୍କୁ ଦେଖି ମାଣିକୀ ।

ବିଚାରଇ ସେ ରାଜା ଏ ହେବେ କି ।

କଳାସିପାଇଙ୍କ କହିବା ଛଟକ ଦିଶୁଅଛି ତ ଝଟକି ଯେ । ଏଠାରେ ।୧।

ବିଚାରି ଏମନ୍ତ ମାଣିକୀ ତୁରିତ ମୁଦି ଘେନି କରେ ଚଳିଲା ।

ଯାଇଁ ସଇନ ଆଗରେ ମିଳିଲା ।

କାହାନ୍ତି ରାଜନ କାହାନ୍ତି ରାଜନ ପୁଣିପୁଣି ପଚାରିଲା ସେ ।

ମାଣିକୀ । ତାର ଶୋଭାରେ ସକଳେ ମୋହିତ ।

ହୋଇ ହେଲେ ତା ପାଶେ ଉପଗତ ।

ପଚାରିଲେ ତାକୁ ତୁ କେଉଁ ରାଜାକୁ ଖୋଜୁଚୁ କହ ତା ସତ ଗୋ । ସୁନ୍ଦରି ।୨।

ମାଣିକୀ ଶୁଣି ତା କହଇ ଏକଥା କିଏ ଜାଣେ ମୋର ଏ ପ୍ରେମ ।

ଜାଣି ଜାଣି ମୁଁ କଲି କି କରମ ।

କେ କେଉଁ ରାଜନ ନ ଜାଣେ ଏମାନ ନ ବୁଝି ହେଲି ଭରମ ଯେ ।

ଏବେ ତ । କି କରିବି ଦିଶୁ ନାହିଁ ବିଚାର ।

ଏହା କହି ବୋଲେ ପୁଣି ଏ ଗିର ।

ଯେଉଁ ରାଜା ଏଥେଁ ଅଛନ୍ତି ତା ମୋତେ ଦେଖାଇ ଦିଅ ସତ୍ୱର ଯେ । ଦୟାରେ ।୩।

ଶୁଣି ତାହା କେହି ନୃପପାଶେ ଯାଇଁ ଜଣାଇଲା ଆହେ ମଣିମା ।

ମୁଁ ଯା ଜଣାଏଁ ବାରେ ତା ଶୁଣିମା ।

ଏକ ଯୁବାନାରୀ ଆଗରେ ଉଭାରୀ ହୋଇଚି ଧରି ଗାରିମା ଯେ ।

କହଇ । କହିଦିଅ ନରପତି କାହାନ୍ତି ।

କି କହିବ ସେ କେହି ନ ଜାଣନ୍ତି ।

ଶୁଣି ନରଈଶ ଡକାଇଲେ ପାଶ ଯେ ଶୁଆର ଦାଶରଥି ଯେ । ତାହାଙ୍କୁ ।୪।

ଘେନି ସଙ୍ଗେ ଦାଶରଥିଙ୍କି ନରେଶ ବିଜେ କଲେ ତହୁଁ ସତ୍ଵରେ ।

କିମ୍ପା ଯୁବତୀ ଖୋଜୁଚି ଏଠାରେ ।

ଆମ୍ଭ ପରିଚିତ କେ ଏଥେ ନାହିଁତ ଏପରି ପାଞ୍ଚ ଚିତ୍ତରେ ଯେ ।

ଚଳିଲେ । ଯାଇଁ ଖଣ୍ଡଦୂରୁ ଚାହିଁ ନୃପତି ଡାକି କହନ୍ତି ଆହେ ଦାଶରଥି ।

ଦେଖ ଏ ଯୁବତୀ କେଡ଼େ ଶୋଭାବତୀ ହାରିବେ ଶଚୀ ସାବିତ୍ରୀ ଯେ । ଏହାକୁ ।୫।

ଦାଶରଥି ତାକୁ ଚାହିଁ ନରେଶଙ୍କୁ କହନ୍ତି ବୁଝ ହେ ନୃପତି ।

ହେବ ପରା ଏ ଗୁଆଳୁଣୀ ଜାତି ।

ଶୁଣା ଯେଉଁ କଥା ବୃଷଭାନୁସୁତା ଏହାଠାରେ ତାଙ୍କ ରୀତି ଯେ ।

କେତେକ । ଦିଶୁଅଛି ଦେଖି କର ବିଚାର ।

ଯୁବା ଯୁବତି କି ଆନ ଜାତିର ।

ହୋଇ ବାଟ ଘାଟେ ରହି ଅକପଟେ କରିବ କିବା ବେଭାର ହେ । ନରେଶ ।୬।

ଏପରି ସେ ଦୁଇ କଥାଭାଷା ହୋଇ ଯାଇଁ ତାପାଶରେ ମିଳନ୍ତେ ।

ନରେଶଙ୍କୁ ଦେଖି ତହୁଁ ସମସ୍ତେ ।

ହୁଅନ୍ତେ ଅନ୍ତର ମାଣିକୀ ବିଚାର କଲା ଏପରି ତା ଚିତ୍ତେ ଯେ ।

ସେ କାଳେ । ହେବେ ନରେଶ ଏ ଆନ ନୁହଇ ।

ବୃଦ୍ଧବିପ୍ର ଜଣେ ସଙ୍ଗେ ଅଛଇ ।

ନୋହିଲେ କାହିଁକି ସକଳେ ତରକି ଏଠାରୁ ଯାନ୍ତେ ପଳାଇ ଯେ । ଇଛାରେ ।୭।

ବିଚାର ଏମନ୍ତ କରି ଦଣ୍ଡବତ ନରେଶଙ୍କୁ ଦାଶରଥିଙ୍କି ।

ଧୀରେ ବଚନ କହଇ ମାଣିକୀ ।

ଜାତି ଗଉଡ଼ୁଣୀ ମୁଁ କିଛି ନ ଜାଣି କହୁଁ ହୁଡ଼ିଲେ ତହିଁକି ଯେ ।

ମୋହର । ଦୋଷ ନ ଧରିବ ପାରି ପଣତ ।

ମାଗୁଅଛି ଏଥେଁ କେ ନରନାଥ ।

ମୋତେ ଚିହ୍ନା ଦିଅ ଗୁପତ ନ ହୁଅ ମାଣିକୀ କହୁଁ ଏମନ୍ତ ଯେ । ଶୁଣି ତା ।୮।

ଭାଷେ ଦାଶରଥି ଶୁଣ ଗୋ ଯୁବତୀ ଏ ନରନାଥ ନିଶ୍ଚେ ଜାଣ ।

ଏଥେ ସନ୍ଦେହ ମାନସେ ନ ମଣ ।

ତହୁଁ ସେ ମାଣିକୀ ଦେଖାଇ ମୁଦିକି ଏପରି କଲା ବଖାଣ ଯେ ।

ସେଠାରେ । କଳା ଧଳା ସିପାଇ ଦୁଇଜଣ ।

ଚଢ଼ିଛନ୍ତି ଧଳା କଳା ବାରଣ ।

କଳା ଧଳାରଙ୍ଗେ କେଡ଼େ ଶୋଭା ଅଙ୍ଗେ କରିଅଛନ୍ତି ଧାରଣ ଯେ । ସେ ଦୁହେଁ ।୯।

ହୋଇବ ପହରେ ଗଲେ ଏବାଟରେ ସଜେ ସହିସ ଦୁଇଛନ୍ତି ।

ନାମ ଉଦ୍ଧବ ଅକ୍ରୂର ବହନ୍ତି ।

ସିପାଇଙ୍କ ଘର ମଥୁରା ନବର ବୋଲି କହିଲେ ସେ ଏଥି ଯେ ।

ତାଙ୍କର । କାହ୍ନୁ ବଳରାମ ନାମ ଜାଣତ ।

ନନ୍ଦ ପିତା ଯଶୋଦା ତାଙ୍କ ମାତ ।

ଏହିରୂପେ ପରିଚୟ ଦେଇ କରି ବୁଝାଇ କହି ସମସ୍ତ ଯେ । ମୋଠାରୁ ।୧୦।

ଖାଇ ଦୁଧ ଦହି କଉଡ଼ି ନ ଦେଇ ଏ ମୁଦି ବନ୍ଧା ଦେଇ ଗଲେ ।

ରାଜା ଆସୁଛନ୍ତି ପଛେ ବୋଇଲେ ।

ଏ ମୁଦି ଦେଖାଇ ତାହାଙ୍କୁ ବୁଝାଇ କଉଡ଼ି ନେବୁ କହିଲେ ଯେ ।

ଚଞ୍ଚଳେ । ଗଲେ କଞ୍ଚିକାବେରୀ ଜୟ ପାଇଁ ।

ତୁମ୍ଭେ ବେଗରେ ଯିବାକୁ ଜଣାଇ ।

ଦେବାକୁ ସେ ମୋତେ କହିଥିଲେ ଏଥୁ କଥାଏ ମିଛ ନୁହଇ ହେ । ରାଜନ ।୧୧।

ମାଣିକୀକଥନ ଶୁଣନ୍ତେ ରାଜନ ମୁଦି ତାଠାରୁ ଘେନି କରେ ।

ବୋଇଲେ ହେ ଦେଖ ଦାଶସୁଆରେ ।

ଏ ବିଚିତ୍ରକଥା କହୁଅଛି ଯା ତା ଶୁଣିଲେ ରୋମଟାଙ୍କୁରେ ହେ ।

ସୁଆରେ । ଦେଖ ଏ ମୁଦି ଅମୂଲ୍ୟ ରତନେ ।

ଜଡ଼ିଅଛି ଜାଣ କେଡ଼େ ଯତନେ ।

ଏ ମୁଦି କାହାର ଏ କି ସମାଚାର ଵୁଝା ଯାଉ ନାହିଁ ମନେ ହେ । ସୁଆରେ ।୧୨।

ଦାଶରଥି ମହାସୁଆର ଯେ ଏହା ଶୁଣି ହସି ହସି କହନ୍ତି ।

ତୁମ୍ଭଠାରେ ଦୟା କରି ଶ୍ରୀପତି ।

କାହ୍ନୁ ରାମ ହୋଇ ଆଗୁଆ ସିପାଇ କାଞ୍ଚିକାବେରୀ ଗମନ୍ତି ଯେ ।

ଏ ସତ । ଏହି ଗୋପାଳୁଣୀ ରାଧାଅଂଶରେ ।

ଜନମିଛି ବିଚାରେଁ ମାନସରେ ।

ସେ ଯୋଗୁଁ ଏହାର ଦଧି-ଦୁଧ-ସର ଖାଇଲେ ତୋଷଚିତ୍ତରେ ଯେ । ସେ ଦୁହେଁ ।୧୩।

ଜାଣିବା ପାଇଁକି ତୁମ୍ଭେ ଏ ମୁଦିକି ଦେଇ ଗଲେ ପ୍ରଭୁ ସଙ୍କେତ ।

ଏଥେଁ ଆନ ନ ବୁଝ ନରନାଥ ।

ଚିହ୍ନ ଏ ମୁଦିକି କେବେ ଦେଖିଛ କି ଏଥୁଁ ହୋଏ ପରତୀତ ଯେ ।

ମୋହର । ପୁଣି ରାମ କାହ୍ନୁ ନାମ ତାଙ୍କର ।

ଗୋପପୁରେ ଘର ନନ୍ଦକୁମର ।

ମାତା ଯଶୋବନ୍ତୀ କହି ଯାଇଛନ୍ତି କର ଏଥୁଁ ସୁଵିଚାର ହେ । ରାଜନ ।୧୪।

ଏପରି ସିପାଇ ତୁମରତ କେହି ନାହାନ୍ତି ଏହା ମୁଁ ଜାଣଇଁ ।

ଏଥିଯୋଗେ ଏପରି ବିଚାରଇଁ ।

ତୁମ୍ଭେ କି ବିଚାର କର ନରେଶ୍ୱର କହି ବୁଝି ତା ଚିତ୍ତୋଇଁ ହେ ରାଜନ ।

କହେ କପିଳେଶନନ୍ଦ ଏ ଗିର ।

ଆହେ ନରେଶ ବିଶ୍ୱାସ ତୁମ୍ଭର ।

ଯେପରି ଅଛଇ ତାର ଫଳ ଏହି ଆନ ମନରେ ନ ଧର ହେ । ରାଜନ ।୧୫।

୧୫ଶ ଛାନ୍ଦ-ମଙ୍ଗଳ କାମୋଦୀ ।

୧୬ଶ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ ଚୋଖୀ ସପନଚେତିଆବାଣୀ ।

ମାଣିକୀ ଜାତିଙ୍କି ଘେନି ବୁଲି ଅଇଲା ଅବନୀ ଯେତେକ ତହିଁରେ ସର୍ବ ଗୋପାଳେ ରହିଁ ।

ମାଣିକୀପାଟଣା ତାର ନାମ ଦେଲେ ନୃପବର ଆଜିଯାଏ ସେହିନାମ ଅଛଇ ରହିଁ ।

ଶୁଣ ଜନେ ତହିଁ ଉତ୍ତାରେ ।

ଶ୍ରୀ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ ସୈନ୍ୟସଙ୍ଗରେ ।୧।

ଗମନ କରି ସତ୍ୱର ଯାଇଁ ସେ କାଞ୍ଚୀନଗର ନିକଟରେ ମିଳି ଖଣ୍ଡଦୂରେ ରହିଲେ ।

ଛାଉଣି କରି ସେଠାରେ ଦୂତ ପେଶିଲେ ସତ୍ଵରେ କାଞ୍ଚି ନରେଶ ନିକଟେ ସେ ଯାଇ ବୋଲେ ।

ଆହେ କଳେବର ରାଜନ ।

ଯାହା କହେଁ ଶୁଣ ନିବେଶି ମନ ।୨।

ଓଡ଼ିଶାର ନରଧବ ଶ୍ରୀ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଦେବ ଆସିଛନ୍ତି ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ବିଚାରି ।

କହ କରି ତା ନିଶ୍ଚୟ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା ସମୟ ଶୁଣି ଭାଷେ କାଞ୍ଚୀପୁର ନୃପକେଶରୀ ।

ହେଉ ହେଲା ଉତ୍ତମ ଏହା ।

ଇଷ୍ଟଦେବ କଲେ ଥିଲା ମୋ ମନେ ଯାହା ।୩।

ଆରେ ଦୂତ ଯାଅ ତୁହି କହ ନୃପକୁ ବୁଝାଇ ଗଣପତି ପରଶନେ ମୁଁ ବଳିଆର ।

ଦେଖୁ ନାହିଁ ମୋତେ କେହି ଜିଣିମେ ସମରେ ରହି ତଥାପି ନିୟମ ହେଲା ଏହି ଆମ୍ଭର ।

ହାରିବ ଯେ ତା ଈଷ୍ଟଦେବ ।

ଜୟକଲା ନୃପଈଷ୍ଟପଛେ ରହିବ ।୪।

କାଲିପ୍ରଭାତୁଁ ସମର ହୋଇବ ଜିଣି ଏଥର ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବକୁ ବାନ୍ଧି ରଖିବି ।

ନିଳାଚଳୁ ଜଗନ୍ନାଥ ସୁଭଦ୍ରା ରାମସହିତ ତିନିଦାରୁମୂରତି ଘେନାଇଁ ଆସିବି ।

ମୋର ଈଷ୍ଟ ଗଜବଦନ ।

ତାଙ୍କପଛେ ରଖାଇବି ନୋହିବ ଆନ ।୫।

ଶୁଣି ତା ଦୂତ ଚଳିଲା ଛାଉଣି ମଧ୍ୟେ ମିଳିଲା ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବଙ୍କ ଛାମୁରେ ରହିଁ ।

କାଞ୍ଚୀନୃପ ଠାରୁ ଯାହା ଶୁଣିଥିଲା କାହୁଁ ତାହା ଶ୍ରବଣରେ ଓଡ଼ିଶାର ଅବନୀସାଇଁ ।

କୋପେ ହୋଇଁ ଅଗ୍ନିମୂରତି ।

କହିଲେ ଉଚ୍ଚରେ ଶୁଣ ହେ ଦାଶରଥି ।୬।

କାଞ୍ଚୀକଳେବରେଶ୍ୱର କରି ବଡ଼ ଅହଙ୍କାର ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ରଖିବ ବାନ୍ଧି ପୁଣି ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ।

ନିଳାଚଳରୁ ଅଣାଇଁ ତା ଈଷ୍ଟ ଯେ ଗଣସାଇଁ ବିଚାରିଛି ତାଙ୍କପଛେ ରଖାଇବାକୁ ।

ଜଗନ୍ନାଥ ତାର ଗରବ ।

ଜାଣିଥାଅ ନିଶ୍ଚଏଁ କରିବେ ଖରବ ।୭।

ତହୁଁ ବୋଲେ ଦାଶରଥି ଶୁଣଶୁଣ ଗଜପତିନରେଶ ଏଥିକି କିଛି ଚିନ୍ତା ନ କର ।

ମାଣିକୀତ ଅଛି କହିଁ ରାମକୃଷ୍ଣ ବେନି ଭାଇ ଚଢ଼ି କଳା ଧଳା ଘୋଡ଼ା ହୋଇ ସୁଆର ।

ଆସିଛନ୍ତି ଆମ୍ଭଆଗରେ ।

କରିବ କେ କରୁ ଯୁଦ୍ଧ ତାଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ।୮।

ଏପରି ଅନେକ କଥାଭାଷା ହୋଇଗଲେ ଯଥାକାଳ କର୍ମ କରିବାକୁ ତହିଁଉତ୍ତାରେ ।

ସେନାପତିଙ୍କି ଡକାଇଁ କହିଲେ ବହୁ ବୁଝାଇଁ ସମର ହୋଇବ କାଲି ନିଶୀଶେଷରେ ।

ଜଗିରଖି ଯୁଦ୍ଧ କରିବ ।

ଯେପରି ଏଠାରେ ଆମ୍ଭହାର ନୋହିବ ।୯।

ଶୁଣି ନୃପଵାକ୍ୟ ସେନାପତିମାନେ ନିଜ ବାନା ଟେକ ରଖି ବହୁ ଆଡ଼ମ୍ବର ଦେଖାଇଁ ।

କହନ୍ତି ହେ ନରବର କାଲି ହୋଇଲେ ସମର ଦେଖିବ ଯେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଲଢ଼ାଇ ।

ଏହିପରି କରି ଗାରିମା ।

କହିଲେ ଦେଖାଇଁ ନିଜନିଜ ମହିମା ।୧୦।

ତହୁଁ ଯେଝାସ୍ଥାନେ ଗଲେ ସୁଖେ ରଜନୀ ବଞ୍ଚିଲେ ହୁଅନ୍ତେ ପାହାନ୍ତି ନିଶୀ ନୃପ ଆଜ୍ଞାରେ ।

ଟମକ ଦିଆନ୍ତେ ସର୍ବେ ଉଠି ନିଜ ନିଜ ଭାବେ ସାରି ନିତ୍ୟକର୍ମ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ସତ୍ଵରେ ।

ବୀରବେଶେ ହେଲେ ବାହାର ।

ଧରି କରେ କାଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରନିକର ।୧୧।

ଯାଇଁ ଯୁଦ୍ଧ ଅଗଣାରେ ମିଳନ୍ତେ ସେ ଅଗଣାରେ କାଞ୍ଚୀରାଜା ସୈନ୍ୟ ଆସି ତାଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ।

ଆରମ୍ଭ କଲେ ସମର କେ କାହାକୁ ବିନ୍ଧେ ଶର କେ କାହାକୁ ହାଣେ ଖଣ୍ଡା ଧରି ହସ୍ତରେ ।

କେ ପକାଇ ବାରଦ ଗୁଳି ।

ବିପକ୍ଷକୁ ଲାଖ କରି ଲାଛଇ ନଳୀ ।୧୨।

ଭାଲ ଧରି କେ ଭୁଷଇ କେ ଦୂରୁ କୁନ୍ତ ଫିଙ୍ଗଇ ବାଜଇ ସେ ଯାର ଅଙ୍ଗେ ସେ ଯମବାସେ ।

ଅତି ସତ୍ଵରେ ଗମଇ କେ ବରଛା ଧରି ଧାଇଁ ମାରେ ଯାକୁ ସେ ଭୂମିରେ ଜୀବନ ଶେଷେ ।

ଶୁଅଇ କେ ଧରି ଲଗୁଡ଼ା ।

ପ୍ରହାର କରନ୍ତେ ଭାଙ୍ଗେ ବିପକ୍ଷହାଡ଼ ।୧୩।

ହାତି ଘୋଡ଼ା ଓଟପରେ କେ କେ ବସି ସେ ସମରେ ଆପଣାର ତେଜ ଦେଖାଇ ସେ ଯୁଝନ୍ତି ।

କେ କେ ମାଲ ବିନ୍ଧାଣରେ ଲଢ଼ନ୍ତି ପ୍ରାଣପଣରେ ସୈନ୍ୟଗହଳରେ କେବା ଦଳି ହୁଅନ୍ତି ।

ଏହିପରି ଘୋର ସମର ।

ହେଉଁ ଅସ୍ତ ଶିଖରିକି ଗଲେ ମିହୀର ।୧୪।

କାଞ୍ଚୀପୁର ରାଜସୈନ୍ୟ ଜୟକୁ ଲଭ ସେ ଦିନ ଆନନ୍ଦ ମାନସେ ନିଜପୁରେ ଚଳିଲେ ।

ଦେଖି ତାହା ଗଜପତି ହୋଇ ସେ ବିରସମତି ନିଜ ଛାଉଣୀରେ ବସି ବିଳାପ କଲେ ।

କପିଳେଶ ନନ୍ଦ କହଇ ।

ହୋଇବ ଜୟ ଚିନ୍ତିତ ନୁହ ଗୋସାଇଁ ।୧୫।

୧୭ଶ ଛାନ୍ଦ । ରାଗ କେଦାରକାମୋଦି ।

୧୮ଶ ଛାନ୍ଦ । ରାଗ କାମୋଦି । ରୁକ୍ମିଣୀ-ଚଉତିଶା ବାଣୀ ।

ଦାଶରଥି କହନ୍ତି ଶୁଣ ଆହେ ନୃପତି ଛାମୁଙ୍କ ବିରସ ମୁଁ ଦେଖି ।

ଯାଇଁ ବସି ଏକାନ୍ତେ ଲୟେ ଧ୍ୟାନ କରନ୍ତେ ନିକଟେ ଆସି ପଦ୍ମଆଖି ଯେ ।

କହିଗଲେ । କାଲି ସମରେ ହେବ ଜୟ । ଏଥିପାଇଁ ।

ନ କର ଚିତ୍ତେ କିଛି ଭୟ ତାହାଙ୍କୁ ମୁଁ ଦେଖନ୍ତେ

ପଚାରିଲି ଦୁଃଖିତେ କିମ୍ପା ହୋଇଲା ପରାଜୟ ଯେ ।୧।

ପୁଣି କହିଲି ଏହା ହେ ପ୍ରଭୁ ତୁମ୍ଭେ ଯାହା କହିଥିଲ ତା ଆନ ହେଲା ।

ପୁଣିତ ତୁମ୍ଭେ ଦୁଇ ଭାଇ ହୋଇ ସିପାଇ ଥାଉଁ ବିପକ୍ଷ ଜୟ ନେଲା ଯେ ।

ଏଥୁଁ ବଳି । ବିପତ୍ତି ଆଉ ହୋଇବ କି । କାହାକୁ ବା ।

ପଚାରିବା ଏକଥା ଡାକି ।

ଶୁଣି ମୋର ଏ ବାଣୀ ହରଷେ ଚକ୍ରପାଣି ଉତ୍ତର ବିହିଲେ ତହିଁକି ଯେ ।୨।

ହେ ଦାଶରଥି ଶୁଣ ଆସନ୍ତେ ନରରାଣ ମାଣିକୀଠାରୁ ମୋ ବୃତ୍ତାନ୍ତ ।

ଶୁଣି ପାଇଁ ମୁଦିକି ବିଚାରିଲେ ବୃଦ୍ଧିକି କରାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗର୍ବିତ ଯେ ।

ମୋହଠାରୁ । ବଳି ଭଗତ ପ୍ରଭୁଙ୍କର । ନ ଥିବେତ ।

ହେଉଚି ଏପରି ବିଚାର ।

ନୋହିଲେ କି ସିପାଇବେଶ ବହି ମୋପାଇଁ ଗମନ କରନ୍ତେ ସତ୍ୱର ଯେ ।୩।

ସେହି ଗରବଫଳେ ହାରିଗଲା ସେ ବେଳେ ଏବେ ବସିଚି ଚିନ୍ତା ବହି ।

ଯାଇଁ କହ ବୁଝାଇ କାଲି ଯୁଦ୍ଧରେ ମୁହିଁ ଯୁଝିବି କିପରି ରିଝାଇଁ ଯେ ।

ନରପତି । ବୁଝିବ ସିନା ସେହିକାଳେ । ଆମ୍ଭେ ଦୁହେଁ ।

ସୈନ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ଯେତେବେଳେ ।

କରୁଥିବୁଁ ସମର ତା ନ ଜାଣିବେ ଆର ଦେଖିବ ତୁମ୍ଭେ ଦୁହେଁ ଡୋଳେ ଯେ ।୪।

ଏବେ କହ ନୃପକୁ ପ୍ରଭାତରୁ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଯିବାପାଇଁକି ସାଜି ସୈନ୍ୟ ।

ଟମକ ଦିଆଇଲେ ବିପକ୍ଷ ଆସି ମିଳେ ସିନା ତା ଇଛାରେ ବହନ ଯେ ।

ଜୟ ପାଇଁ । ଅତି ଆନନ୍ଦେ ରହିଅଛି । ଏଥିଯୋଗେ ।

ନାହିଁ ତାହାର ଭୟ କିଛି ।

ପ୍ରଭୁ ଏମନ୍ତ କହି ଗଲେ ଅନ୍ତର ହୋଇ ଚେତି ମୁଁ ଏଠାକୁ ଆସିଛି ଯେ ।୫।

ଦାଶରଥିବଚନ ଶୁଣନ୍ତେ ସେ ରାଜନ କହିଲେ ହେ ମହାସୁଆରେ ।

ସତ ମାଣିକୀ ଯେବେ ସବୁ କହିଲା ତେବେ ମୁଦିକି ଘେନି ମାନସରେ ଯେ ।

ବିଚାରିଲି । ପ୍ରଭୁ ମୋ ପାଇଁ ଅସୁଆର । ହୋଇଛନ୍ତି ।

ସାମାନ୍ୟ ଭାଗ୍ୟ କି ମୋହର ।

ଜାଣୁଛି ଏ ଜଗତେ ଭକତ ଅବା ମୋତେ ସମ କେ ଛନ୍ତି ହୋଇ ଗାର ଯେ ।୬।

ଏତିକି ମାତ୍ର ହେବାରୁ ଅହଙ୍କାର ତହିଁର ଏ ଫଳ ଭୁଞ୍ଜିଲି ।

ଗର୍ବନାଶବାନା ତାଙ୍କର ଏକା ସିନା ଏବେ ମୁଁ ଶରଣ ପଶିଲି ଯେ ।

ଅପରାଧ । ଖଣ୍ଡନ କରି ମୋର ହରି । ଭୃତ୍ୟଠାରେ ।

କରୁଣା ଲେଶମାତ୍ର କରି ।

କାଞ୍ଚୀ ବିଜୟ ଦେଇଁ ଶତ୍ରୁମୁଖୁଁ ଜିଣାଇଁ କରନ୍ତୁ ଏଲଜ୍ଜାରୁ ପାରି ଯେ ।୭।

ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ କହିଁ ଏହା ଗୌରବ ଦାଶସୁଆରଠାରେ ରଖି ।

କରି ତାଙ୍କୁ ବିଦାୟ ହୋଇଁ ଚିତ୍ତେ ନିର୍ଭୟ ଚିନ୍ତାକୁ ମାନସୁଁ ଉପେଖି ଯେ ।

ଆନନ୍ଦରେ । ଭୋଜନ ସାରି ନିଦ୍ରା ଗଲେ । ପାତ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ।

ଶୁଣି ତା ସନ୍ତୋଷ ଲଭିଲେ ।

ଶୁଣ ଜନେ କାଞ୍ଚିର ସୈନ୍ୟ ଜିଣି ସମର ରଙ୍ଗେ ପତାକା ଉଡ଼ାଇଲେ ଯେ ।୮।

ଗଡ଼େ ପଶନ୍ତେ ସେହ୍ନା ନୃପତି ହୃଷ୍ଟମନା ହୋଇଲେ ଜୟ ଶ୍ରବଣରେ ।

ଯାଇ ଈଷ୍ଟ ଦେବତା ଗଜମୁଖଙ୍କୁ ଯଥା ଵିଧାନେ ନାନା ଉପହାରେ ଯେ ।

ପୂଜାକରି । କହଇ କଳେବରେଶ୍ୱର ।

ଆହେ ଦେବ । ଗଣେଶ ମୁଁ ତୁମ୍ଭ କିଙ୍କର ।

ଓଡ଼ିଶାନୃପ ହାରି ଯୁଦ୍ଧରେ ଆଜି ଫେରି ଯାଇଚି କୃପାରୁ ତୁମ୍ଭର ହେ ।୯।

କାଲି ପ୍ରଭାତେ ଯାଇଁ ସୈନ୍ୟ ବେଢ଼ କରାଇଁ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ନରେଶକୁ ।

ଧରିଆଣି ତୁମ୍ଭର କରାଇବି କିଙ୍କର ପଣି ତାପଛେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଯେ ।

ଯାଇଁ ବେଗେ । ଦାରୁମୂରତି ତିନିଆଣି ।

ତୁମ୍ଭପଛେ । ରଖାଇବି ଏ ସତ୍ୟବାଣୀ ।

ଏପରି ବହୁସ୍ତୁତି କରିସେ ନରପତି ଅଇଲା ପୁରକୁ ସେକ୍ଷଣି ଯେ ।୧୦।

ଜୟ ହୋଇଛି ବୋଲି ନୃପ ଗରବେ ଫୁଲି ନାନାଉତ୍ସବ କରାଇଲା ।

ସୁଖେ ସକଳେ ନିଶୀ ବଞ୍ଚିଲେ ନେତ୍ରେ ଆସି ନିଦ୍ରା କାହାର ନ ଲାଗିଲା ଯେ ।

ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ । ରଜନୀ ହୋଇଁ ଗଲା ଶେଷ ।

କାଞ୍ଚୀପୁର । ସଇନମାନେ ଲଭି ତୋଷ ।

ଯିବାକୁ ଯୁଦ୍ଧପାଇଁ ସଜ ହୁଅନ୍ତେ ଏହି ସମୟେ ଶୁଭେ ବାଦ୍ୟଘୋଷ ଯେ ।୧୧।

ଓଡ଼ିଶାରାଜସୈନ୍ୟ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଆଗମନ କରିବା କଥା ଦୂତ ଆସି ।

କହନ୍ତେ କଳେବର ନରେଶ ଶୁଣି ଗିର କହଇ ଉଚ୍ଚରବେ ହସି ଯେ ।

କି ବୋଳିବି । ଓଡ଼ିଶାରାଜା ବୁଦ୍ଧିହୀନ ।

ନୋହିଲେ କି । ଯୁଦ୍ଧକୁ କରନ୍ତା ସେ ମନ ।

କାଲି ଯାଇଁଚି ହାରି ପାଇଁ ନାହିଁ ସର୍ବରୀ ପୁଣି ଯା ସାଜିଛି ସଇନ ଯେ ।୧୨।

ଏପରି ସେ ଅନେକ କହିଁ ଭର୍ତ୍ସନାବାକ୍ୟ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ସଜ୍ଜାଇଁ ତୁରିତେ ।

ନିଜେ ଆଗୁଆହୋଇଁ ଯୁଦ୍ଧକୁ ବାହାରଇ କିଛିହିଁ ଶଙ୍କା ନାହିଁ ଚିତ୍ତେ ଯେ ।

ଗତ ଦିନ । ହୋଇଥିବାରୁ ଜୟ ତାର ।

ମନେ ମନେ । କରଇ ଏପରି ବିଚାର ।

ଆଜି ରାଜାକୁ ବାନ୍ଧି ଆଣି କରିବି ବନ୍ଦି ରକ୍ଷା କେ କରିବ ତାହାର ଯେ ।୧୩।

ବିଚାରି ଏହା ମନେ ସୈନ୍ୟସଙ୍ଗେ ବହନେ ଯାଇଁ ସମରସ୍ଥାନେ ମିଳି ।

ଯୁଝନ୍ତେ ଓଡ଼ିଶାର ସଇନେ ବଳିଆର ହୋଇ ତା ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ଓଗାଳି ଯେ ।

ଯୁଦ୍ଧ କରୁଁ । କ୍ରମରେ କାଞ୍ଚୀପୁର-ଲୋକେ ।

ବାଣଘାତେ । ପଶି ନ ପାରି ତାଙ୍କପାଖେ ।

ଦେଖୁ ଦେଖୁ ପଳାଇଁ ଗଡ଼େ ପଶିଲେ ଯାଇଁ ନ ରହିଁ ଯୁଦ୍ଧର ସମ୍ମୁଖେ ଯେ ।୧୪।

ସୈନ୍ୟ ପଛେ ନୃପତି ସଙ୍ଗରେ ଦାଶରଥି ସୁଆରଙ୍କୁ ସେ ଘେନି ଥିଲେ ।

ବଳ ଆଗେ ଦେଖିଲେ ଦୁଇ ସିପାଇ ଭଲେ କାଳିଆ ଗୋରା ମିଶିଗଲେ ଯେ ।

ରିପୁବଳେ । କଳା ଧଳା ଘୋଡ଼ାରେ ବସି ।

ନୃପ ତାଙ୍କୁ । ଅନାଇଁ ଦେଇଁ ହେଲେ ତୋଷୀ ।

କହେ କପିଳେଶ୍ୱର ଚିହ୍ନ ହେ ନୃପବର ସେ ପ୍ରଭୁ ନୀଳାଚଳବାସୀ ଯେ ।୧୫।

୧୯ଶ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ ବରାଡ଼ି-ଆଷାଢ଼ଶୁକଳବାଣୀ ।

୨୦ଶ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ ରଣବିଜେ ହରିଚଉତିଶାବାଣୀ ।

ହେଉଁ କାଞ୍ଚୀପୁର-ଜୟ ନରେଶ୍ୱର ଶ୍ରୀ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ ।

ହୋଇ ଚିତ୍ତେ ତୋଷୀ ଛାଉଣୀରେ ବସି କହନ୍ତି ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ଜବ ହେ ।

ବୀରେ । କାଞ୍ଚୀନୃପ ପଳାଇଁ ଭୟରେ ।

ଯାଇଁ ଲୁଚିଅଛି ଅରଣ୍ୟରେ ହେ ।୧।

ଯାଇଁ ତୁମ୍ଭେ ବେଗେ ଆଣ ନେବା ସଙ୍ଗେ ତା ଈଷ୍ଟ ଗଣନାଥଙ୍କୁ ।

ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ପଛରେ ମନ୍ଦିର କରି ରଖାଇବା ତାଙ୍କୁ ଯେ ।

ଆଉ । ଯାହା ପାଇବ ଯେ ତାହା ନେଉ ସେ ।

ନ ଆଣିବ କାର ଝିଅ ବୋହୁ ଯେ ।୨।

ଉତ୍ତମ ଦେବତା ମୂର୍ତ୍ତି ଦେଖିଲେ ତା ଆମ୍ଭପାଇଁ ଘେନିଆସ ।

ଶୁଣି ସୈନ୍ୟମାନେ ଆନନ୍ଦିତ ମନେ ଗମିଲେ ପାଇ ହରଷ ଯେ ।

କାଞ୍ଚୀ । ପୁରେ ପଶିଲେ ମନସେ ପାଞ୍ଚୀ ଯେ ।

କେହି ନ ରହେ ପଛକୁ ଘୁଞ୍ଚି ଯେ ।୩।

ଓଡ଼ିଶାର ସୈନ୍ୟ ଯାଇଁ ସେ ବହନ କାଞ୍ଚୀ ନୃପ ଈଷ୍ଟଦେବ ।

ଗଣେଶଙ୍କୁ ଖରେ ଘେନାଇଁ ଯେଠାରେ ଥିଲେ ଓଡ଼ିଶାର ଧବ ଯେ ।

ତହିଁ । ଆଣି ରଖିଲେ ନିଃଶଙ୍କ ହୋଇଁ ଯେ ।

ଦେଖି ତୁଷ୍ଟ ହେଲେ ନରସାଇଁ ଯେ ।୪।

ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କି ଡକାଇଁ କହିଲେ ବୁଝାଇଁ ଏହାଙ୍କୁ ଯତନେ ନେବା ।

ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ପଛରେ ମନ୍ଦିର କରାଇଁ ତହିଁ ରଖିବା ଯେ ।

ଏହା । ପ୍ରକାଶରେ କହୁଁ ନରନାହା ଯେ ।

ମନ୍ତ୍ରୀ ବୋଲଇ କରିବା ତାହା ଯେ ।୫।

କଥାଭାଷା ଏହିପରି ହେଉଁ ତହିଁ କେତେକ ସଇନ ଆସି ।

ସୁଲକ୍ଷଣ ଅତି ଗୋପାଳମୂରତି ସଙ୍ଗେ ଘେନି ହସି ହସି ଯେ ।

ବାଣୀ । କହିଲେ ହେ ଶୁଣ ନୃପମଣି ଯେ ।

ନେବା ଏହାଙ୍କୁ ଅଛୁଁ ତ ଆଣି ଯେ ।୬।

ଦେଖି ନରପତି ଲଭି ତୋଷମତି ଗୋପାଳ ଗଣେଶ ଦୁଇ ।

ମୂରତି ସଙ୍ଗରେ ଘେନାଇଁ ରଙ୍ଗରେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଯିବାପାଇଁ ଯେ ।

ଇଛା । କଲେ ପୂରିବାରୁ ମନବାଞ୍ଛା ଯେ ।

ହେଲା ଯୁଦ୍ଧତ ମନ ମୁରୁଛା ଯେ ।୭।

ଜୟ ପରଦିନ ସକଳ ସଇନ ଲୁଟି ଦ୍ରବ୍ୟ ଆଦିଘେନି ।

ଶକଟ ବଳଦେ ଲଦାଇଁ ପ୍ରମୋଦେ ମନେ କରି ରାଜଧାନୀ ଯେ ।

ବେଗେ । ଅନୁକୂଳ ସେ କଲେ ସରାଗେ ଯେ ।

ଦାଶରଥି ଛନ୍ତି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଯେ ।୮।

ଶ୍ରୀ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ ଚିତ୍ତେ ପ୍ରେମ ବହି ଈଷ୍ଟଦେବ ଚିନ୍ତି ।

ସଇନ ଘେନାଇ ଦିନେ ଦିନେ ଯାଇ ନ କରି ମାନସେ ଭୀତି ଯେ ।

ତୋଷେ । ଯାଇ ମିଳିଲେ ଆପଣାଦେଶେ ଯେ ।

ପଥ-ନୃପେ ପୂଜିଲେ ବିଶେଷେ ଯେ ।୯।

ଶ୍ରୀ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ ନିଜଧାମ ରାଜଧାନୀରେ ରହିଲେ ।

ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ପଛେ ବିଘ୍ନହରଦେବଙ୍କୁ ରଖାଇଁ ଦେଲେ ଯେ ।

ତହିଁ । ତୁରିତରେ ମନ୍ଦିର କରାଇଁ ଯେ ।

ସତ୍ୟବାଦୀରେ ଗୋପାଳ ରହିଁ ଯେ ।୧୦।

ଶୁଣ ସେ ଗୋପାଳଙ୍କର କଥା ଠୁଳଭାବେ ଏଥେଁ କହିଁଥାଁଇଁ ।

ବିପ୍ରଜଣଦୁଇ ବାରାଣଶୀ ଯାଇଁଥିଲେ ତୀର୍ଥସ୍ନାନ ପାଇଁ ଯେ ।

ତହିଁ । ଏକ ଶାସନୀ ବିପ୍ର ଅଟଇ ଯେ ।

ଅରଜଣକତ ପଣ୍ଡା ଥାଇଁ ଯେ ।୧୧।

ସେହି ବିପ୍ରଦୁଇ ଏକସ୍ଥାନେ ରହିଁ ପ୍ରୀତିଭାବେ ଚଳୁଥାନ୍ତି ।

ଶାସନୀ ରୋଗରେ ପଡ଼ନ୍ତେ ପୀଡ଼ାରେ ଆସନରୁ ନ ଉଠନ୍ତି ଯେ ।

ସେହି । ସମୟରେ ପଣ୍ଡା ପାଖେ ଥାଇଁ ଯେ ।

ତାଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ସେବା କରଇ ଯେ ।୧୨।

ପୀଡ଼ା କିଛିଦିନେ ଉଣା ହେଉଁ ମନେ ସନ୍ତୋଷ ଲଭି ବ୍ରାହ୍ମଣ ।

କହିଲେ ପଣ୍ଡାକୁ ତୋତେ ଦୁହିତାକୁ ବିବାହ ଦେବି ମୁଁ ଜାଣ ରେ ।

ବାବୁ । କାହାକଥାକୁ ତୁ ନ ଶୁଣିବୁରେ ।

ମୋର ବାଣୀ ଚିତ୍ତେ ଘେନିଥିବୁରେ ।୧୩।

ଗୋପାଳ ମନ୍ଦିର ଭିତରେ ଏଗିର କହିଁ ସେ ଦେବଙ୍କୁ ସାକ୍ଷୀ ।

କରି ଦୁହେଁ ଗଲେ ନିଜପୁରେ ହେଲେ ମାନସରେ ହୋଇଁ ସୁଖୀ ଯେ ।

ତହିଁ । କେତେଦିନ ଯହୁଁ ଗଲା ବହିଁ ଯେ ।

ପଣ୍ଡା କନ୍ୟା ମାଗୁଁ ତାକୁ ଯାଇଁ ଯେ ।୧୪।

ନ ମାନନ୍ତେ ବିପ୍ର ପଣ୍ଡା ଯାଇଁ କ୍ଷିପ୍ର ଗୋପାଳଙ୍କୁ ସାକ୍ଷୀ ଆଣି ।

ହେଲା ବିଭା ତାହାକନ୍ୟାକୁ ଯେ ଏହା ଜନବାଦେ ଅଛି ଶୁଣି ହେ ।

ଜନେ । ଈଷ୍ଟଦେବଙ୍କୁ ଭଜ ସୁମନେ ହେ ।

କପିଳେଶ ନଭଜଇ ଦିନେ ହେ ।୧୫।

୨୧ଶ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ ପଞ୍ଚମବରାଡ଼ୀ ବିପ୍ରସିଂଘା ବାଣୀ ।

ପଦ୍ମାବତୀକି ଘେନାଇଁ ମନ୍ତ୍ରୀ ମିଳି ପୁରେ ଯାଇଁ ଡାକି ପାଶେ ନିଜନାରୀ ସୁତା ।

କହଇ ଶୁଣ ମୋ ବାଣୀ ନ ହୋଇବେ ପାଟରାଣୀ ମୋ ଜୀବିତେ ଏ ନୋହିବ ବୃଥା ଯେ ।

ଜଗନ୍ନାଥ । ଦେବ ବଳରାମଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ।

ଯୁଦ୍ଧ କରି ବୀରଙ୍କ ରଙ୍ଗରେ ।

ଏହାଙ୍କୁ ଆଣି ଧରାଇଁ ନୃପ ପାଶେ ଛନ୍ତି ଦେଇଁ ରଖିବାକୁ ପ୍ରତିଜ୍ଞା ଲୋକରେ ଯେ ।୧।

ନୋହିଲେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ କୃପା କାଞ୍ଚୀନରପତି କିମ୍ପା ହାରିଯାଇଁ ପଶନ୍ତେ ବନରେ ।

ତାଙ୍କସଙ୍ଗେ ମାତା ସୁତା ପଳାଇଁ ଯାଉଁଟି କେ ତା ଓଗାଳି ରଖିଲା ସେ ପନ୍ଥାରେ ଯେ ।

ଏହା ଶୁଣି । ପଦ୍ମାବତୀ କହନ୍ତି ହେ ତାତ ।

ବେନି ନେତ୍ରୁ କରି ଅଶ୍ରୁପାତ ।

ପିତାଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ପଳାଇଁ ଯାଉଁ ମାତା ସଙ୍ଗେ ମୁହିଁ ଆଗେ ଆସି ହେଲେ ଉପଗତ ଯେ ।୨।

କଳାଧଳା ଘୋଡ଼ା ଚଢ଼ି ଶିରରେ ବାନ୍ଧି ପଗଡ଼ି ହାତେ ଧରିଛନ୍ତି ନିଶ ମୋଡ଼ି ।

କାଳିଆ ଗୋରା ରଙ୍ଗରେ ଦୁଇ ସିପାଇ ବେଗରେ ପୁଣି ପୁଣି ଦେଇଁ ବୀରରଡ଼ି ଯେ ।

ରହ ରହ । ବୋଲି ଡାକୁଁ ଆମ୍ଭେ ସେ ଦୁହିଁକି ।

ଦେଖି ପାଦ ରହିଲା ଯେ ଲାଖି ।

ମାତା ସୁତା ମଥା ପୋତି ରହୁଁ ସେ ଆସି ଝଟତି କହିଁ ଦେଲେ ବଚନେ ଏତିକି ଯେ ।୩।

ପଦ୍ମାବତୀକି ତା ତାତ ରାଜାଙ୍କୁ ଦେଇଁ ଅଛିତ ତାକୁ ନେଇଁ ଦେବା ନୃପଆଗେ ।

ରାଜରାଣୀ କୁଳବତୀ ଯାଉ ଯହିଁ ତାରପତି କହିଁ ତାକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ବେଗେ ଯେ ।

ସେ ପଳାଇଁ । ଯିବାପରେ ସୈନ୍ୟ ମିଳୁଁ ତହିଁ ।

ସେଠାରୁ ସେ ଦୁହେଁ ଗଲେ କାହିଁ ।

ଏତିକି ଅଛି ମୁଁ ଦେଖି କହୁଁ ପଦ୍ମାବତୀ ଆଖି ଦୁଇରୁ ଲୋତକ ଯାଏ ବହିଁ ଯେ ।୪।

ଶୁଣି ମନ୍ତ୍ରୀ ହସି କହେ ନ କାନ୍ଦ ନ କାନ୍ଦ କୋହେ ଦେଖିଲ ଯା ସିପାଇ ଦୁହିଁକି ।

ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଯାହା ତୁମ୍ଭର ଥିଲା ସେହି ଦିନୁ ଦୂର ହୋଇଅଛି ନ ଭାଳ ତହିଁକି ଗୋ ।

ରାଜସୁତେ । ଏ ଓଡ଼ିଶା ଗଜପତିଙ୍କର ।

ପାଟରାଣୀ ପଦ ଯେ ତୁମ୍ଭର ।

ହୋଇ ଅଛଇ ନ ଭାଳ ସିପାଇ ରାମଗୋପାଳ ତାଙ୍କୁ ସନ୍ତତରେ ଚିନ୍ତା କର ଗୋ ।୫।

ଯାହାକୁ ସେ ରାମହରି ଆଣିଛନ୍ତି ଯିଦି କରି ପୁଣି କନ୍ୟାରତ୍ନ ଶିରୋମଣି ।

କିପରି ଅବା ସେ ତାକୁ ଦିଆଇବେ ଚଣ୍ଡାଳକୁ ସତଯିବ ଏଥେଁ କେଉଁ ପ୍ରାଣୀ ଯେ ।

ପ୍ରଭୁଙ୍କର । କୃପାରୁ ମୁଁ ରଥଯାତ୍ରା ଯାଏ ।

ଥିଲେ ପ୍ରାଣେ ଯେପରି ଉପାୟେ ।

ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଜଣାଇ ଏଥେଁ ପାଟମହାଦେଈ କରାଇବି ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ନିଶ୍ଚୟେ ଯେ ।୬।

ମନ୍ତ୍ରୀର ଏ ବାଣୀ ଶୁଣି ପଦ୍ମାବତୀ ସେହିକ୍ଷଣି ଯାଇଁ ତା-ଚରଣତଳେ ପଡ଼ି ।

ଶୋକେ ବଚନ କହଇ ମୋହରତ କେହି ନାହିଁ ସବୁ କୁଳ ଦେଇଅଛି ଛାଡ଼ି ଯେ ।

ଏକ ତୁମ୍ଭେ । ତାତ ମାତ ଭାଇ ଯାହା କହ ।

ଏଥେଁ ଲେଶେ ନାହିଁ ଯେ ସନ୍ଦେହ ।

ଏହା ଦେଖି ତାକୁ ମନ୍ତ୍ରୀ ଦୁହିତାଭାବେ ଝଟତି ତୋଳି ତାର ଝାଡ଼ିଦେଲା ଦେହ ଯେ ।୭।

କହିଲା ପୁଣି ସେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶୁଣଆଗୋ ରାଜପୁତ୍ରି ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର କୃପା ତୋତେ ।

ହେବାରୁ ସିନା ତୁ ତାଙ୍କୁ ଦେଖିଲୁ ବୁଝ ମନକୁ ଆନକୁ କି ମିଳେ ଭାଗ୍ୟ ଏତେ ଗୋ ।

ପଦ୍ମାବତୀ । ଯେ କରିଚି ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ।

ତାର ସାର୍ଥକ ହୋଇଛି ଜୀବନ ।

ସେ ପୁଣି କିପରି ଯାଇ ଚଣ୍ଡାଳଗୃହରେ ରହିଁ କଟାଇବ ପାପକାର୍ଯ୍ୟେ ଦିନ ଗୋ ।୮।

ତାହାଙ୍କୁ ଏପରି କହି ଯାୟା ଦୁହିତାଙ୍କୁ ଚାହିଁ କହେ ଶୁଣ ତୁମ୍ଭେ ମୋ ବଚନ ।

ଏ ପଦ୍ମାବତୀର ମନେ ନ ପଡ଼ିବ ଚିନ୍ତା ଯେହ୍ନେ କରୁଥିବ ସେପରି ବିଧାନ ଯେ ।

ପ୍ରଭୁ କଲେ । ଏ ହୋଇବେ ଯେବେ ପାଟରାଣୀ ।

ତେବେ ତୁମ୍ଭ ଉପକାର ଗୁଣି ।

କି କି ଭଲ ନ କରିବେ ତୁମ୍ଭେ ଏହା ଭାବି ଏବେ ଖଟିଥିବ ତାଙ୍କଚିତ୍ତ ଜାଣି ଯେ ।୯।

ଏହା ଶୁଣି ପଦ୍ମାବତୀ କହଇ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ କତି ତୁମ୍ଭେ ମୋର ତାତ ଏ ଜନନୀ ।

ଏ ଯେ ତୁମ୍ଭର ଦୁହିତା ସେ ମୋର ଭଗିନୀ ଯଥା ଏପରି ମୁଁ ଚିତ୍ତେ ଅଛି ଘେନି ହେ ।

ମନ୍ତ୍ରୀବର । ଏପରି କି କରିବେ ଈଶ୍ୱର ।

ହୋଇ ମୁଁ ଏ ଚିନ୍ତାସିନ୍ଧୁ ପାର ।

ତୁମ୍ଭମାନଙ୍କ ଆଶିଷ ଭୋଗ କରିବି ମାନସ ମଧ୍ୟରେ ତା ହେଉ ନାହିଁ ସ୍ଥିର ହେ ।୧୦।

ଯେଉଁ କଳାଗୋରା ଦୁଇ ସିପାଇଁକି ଦେଖିଛଇଁ ସେ ଯେବେଟି ରାମହରି ସତ ।

ତେବେ ମୋର ଯେତେ ପାପ ତା ସବୁ ହୋଇଛି ଲୋପ ଏଥେଁ କିଛି ସନ୍ଦେହ ନାହିଁତ ହେ ।

ମନ୍ତ୍ରୀବର । ଅବଶ୍ୟ ସେ ପ୍ରଭୁ କୃପା କରି ।

କରିବେ ଏ ଦୁଃଖୁଁ ମୋତେ ପାରି ।

ତୁମ୍ଭେ ମୋର ଧର୍ମେ ତାତ ତୁମ୍ଭ କଲ୍ୟାଣ ନିୟତ ଫଳିବ ମୁଁ ଭାବୁଛି ଏପରି ହେ ।୧୧।

ପୁଣି ହୋଏ ମନେ ମୋର କରିଛି କି ପାପଘୋର ସେଫଳୁ ଏ ଦଣ୍ଡକୁ ଲଭିଲି ।

ଅଲିଅଳା ରାଜସୁତା ହୋଇଥିଲି ଆହେ ପିତା ଏବେ ଆସି ବନ୍ଦୀରେ ରହିଲି ହେ ।

ମନ୍ତ୍ରୀବର । କେଣେ ଗଲା ସେ ସୁଖଟି ମୋର ।

ଜନକ ଯେ ଜନନୀ ଆବର ।

ଛାଡ଼ି ମୋତେ ପଳାଇଲେ ଯେଉଁ ବିହି ଏହା କଲେ ହେବେ କି ସେ ସୁଖ ପାରାବାର ହେ ।୧୨।

କେବଳ ଭରସା ଅଛି ଯେବେ ମୋ କପାଳେ କିଛି ସୁଖ ନ ଥାନ୍ତାଟି ନୃପବର ।

ପ୍ରତିଜ୍ଞା ରଖିବା ପାଇଁ ଚଣ୍ଡାଳେ ମୋତେ ନ ଦେଇଁ କିମ୍ପା କରିଥାନ୍ତେ ଏ ବିଚାର ଯେ ।

ତୁମ୍ଭକରେ । ସମର୍ପି କହନ୍ତେ ଏପରିରେ ।

ଏକନ୍ୟାର ଭାର ତୁମ୍ଭ ପରେ ।

ରହିଲା ଏଣିକି ତୁମ୍ଭଇଛା ଯେ ଚଣ୍ଡାଳେ ହେବ ତାକୁ ଦିଅ କହିଲୁଁ ସତ୍ଵରେ ଯେ ।୧୩।

ଶୁଣି ମନ୍ତ୍ରୀ ହସି କହେ ରାଜନନ୍ଦନାକୁ ସ୍ନେହେ ଆଗୋ ପଦ୍ମାବତୀ ତୁ ଏପରି ।

ମାନସେ ଦୁଃଖ ନ ଧର ତୋହଶିରେ ଚକ୍ରଧର ଢାଳିଦେଇଛନ୍ତି କୃପାବାରି ଯେ ।

ଏଥେଁ ଆନ । ନାହିଁ ଏହା ପ୍ରକୃତ ମଣଇଁ ।

ଗଲା ତୁମ୍ଭଦୁଃଖ ମୁଁ ଜାଣଇ ।

ଆସନ୍ତା ଗୁଣ୍ଡିଚାଯାତ ଦିନ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଶ୍ରୀନାଥ ରାଜରାଣୀ କରିବେ ଗଣଇଁ ଯେ ।୧୪।

ମନ୍ତ୍ରୀ ଏହା କହିଁ ଭଲେ ଆପଣା କାର୍ଯ୍ୟରେ ଗଲେ ତହୁଁ ତାଙ୍କ ନାରୀ ସୁତା ଦୁଇ ।

ପଦ୍ମାବତୀର ମାନସ ଜାଣି ସଦା ତାକୁ ତୋଷ କରନ୍ତି ତାପାଶୁଁ ଭିନ୍ନ ନୋହିଁ ଯେ ।

ଏପରିରେ । କେତେକ ଦିବସ ଗଲା ବହିଁ ।

ପଦ୍ମାବତୀ ମନ୍ତ୍ରୀ ପୁରେ ଥାଇଁ ।

କଟାଉଥାନ୍ତି ଦିବସ ଚିତ୍ତେ ଚିନ୍ତି ହୃଷିକେଶ କପିଳେଶ ଏହା ଶୁଣିଛଇ ଯେ ।୧୫।

୨୨ଶ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ ସିନ୍ଧୁଡ଼ା କାମୋଦୀ

ଏଥୁଁଅନ୍ତେ ଜନେ ଶୁଣ ସାବଧାନେ କେତେକ ଦିନେ ବସନ୍ତ ।

ଋତୁ ପରବେଶ ହେଉଁ ବନଦେଶ ନବପଲ୍ଲବେ ଶୋଭିତ ଯେ ।

ହୋଇ କୁସୁମକଳୀ ।

ଧରି ପ୍ରଫୁଲ୍ଲିତ ହେଉଁ ଅଳି ଯେ ।

ଆସି ତା ପାଶେ କରଇ ଅଳି ଯେ ।୧।

ଚୁତରେ ମୁକୁଳ ଦେଖି ପିକକୂଳ ବୃକ୍ଷେ ବସି ତାହା ଖାଇଁ ।

ପଞ୍ଚମସ୍ୱରରେ ରାବି ବାରେବାରେ ବିଦେଶୀ ଚିତ୍ତକୁ ଦହି ଯେ ।

କାମାନଳେ ଦିଅଇ ।

ଯୋଗୀ ଜନମାନସ ମୋହଇ ଯେ ।

କାନ୍ତାବିଛେଦିଙ୍କି ଧିକ୍କାରଇ ଯେ ।୨।

ଦକ୍ଷିଣ ସମୀର ବହେ ଧୀରଧୀର ବାସନ୍ତୀ ସୁମଗନ୍ଧରେ ।

ରମଣୀ ରମଣ ମାନସେ ସ୍ମରଣ କରାଇ ଭାବ ସଧିରେ ଯେ ।

ଦେଖି ଗ୍ରାହକ ଜନ ।

ତାର ଲଜ୍ଜାକୁ କରେ ଲୁଣ୍ଠନ ଯେ ।

କରେ ତା-ସଙ୍ଗେ ସୁଖଵର୍ଦ୍ଧନ ଯେ ।୩।

ଏପରି ସେ ଋତୁକଥା କରି ହେତୁ କହିଲେ ବହୁତ ହେବ ।

ଏହି ସମୟରେ ଦିବସଶେଷରେ ଶ୍ରୀ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ ଯେ ।

ବସି ବାରୁ ପିଠିରେ ।

ନୀତି ବୁଲନ୍ତି ପ୍ରତି ସାଇରେ ।

ଯାନ୍ତି ମନ୍ତ୍ରୀ ଗୃହନିକଟରେ ଯେ ।୪।

ମନ୍ତ୍ରୀ ଏହା ଦେଖି ସେ ପଦ୍ମାବତୀକି ନିତି ସୁବେଶ କରାଇଁ ।

ରାଜ ଆଗମନକାଳରେ ସଦନଦୁଆରେ ଠିଆ କରାଇଁ ଯେ ।

ନିଜେ ଅନ୍ତରେ ଥାଏ ।

କେହି ତା ନିକଟକୁ ନ ଯାଏ ଯେ ।

ନରେଶଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ହେବା ଯାଏ ଯେ ।୫।

ପଦ୍ମାବତୀ ପରେ ନୃପ ଦୃଷ୍ଟି ଥରେ ପଡ଼ି ଯାଉଁ ତାକୁ ଚାହିଁ ।

ଶ୍ରୀପୁରୁଷୋତ୍ତମ ନୃପ ଗଲେ ଝାମ କାମବାଣେ ତାପୀ ହୋଇଁ ଯେ ।

ପୁଣିପୁଣି ତାହାକୁ ।

ଚାହୁଁ ଭଜି ସେ ଗୁରୁ ଲଜ୍ଜାକୁ ।

ଭଙ୍ଗୀ ପ୍ରକାଶି ଗଲା ଗୃହକୁ ଯେ ।୬।

ସେ ନୃପଶେଖର ସେହି ସମାଚାର କାହାରି ଆଗେ ନ କହିଁ ।

ମନ୍ତ୍ରୀର ନନ୍ଦନା ହୋଇଥିବ ସିନା ବିଚାରି ସେ ତୁନି ହୋଇଁ ଯେ ।

ଯାଇଁ ମିଳି ନବରେ ।

କରି ସକଳ କାର୍ଯ୍ୟ ବିଧିରେ ଯେ ।

ଶେଷେ ବସନ୍ତେ ପଲଙ୍କପରେ ଯେ ।୭।

ଗହଣସେବକେ ଆସି ମିଳୁଁ ପାଖେ ଯେଝା ସେବା କରିବାକୁ ।

ନୃପ ବିରସରେ କହିଲେ ଭାଷରେ ଏପରି ଡାକି ତାହାଙ୍କୁ ଯେ ।

ତୁମ୍ଭେ ଯେଝା ସୁଖରେ ।

ଯାଅ ନ ରହି ଆମ୍ଭପାଖରେ ଯେ ।

ଶୁଣି ସେ ତା ଚଳିଗଲେ ଖରେ ଯେ ।୮।

ବସି ନରନାଥ ହୋଇ ଏକଚିତ୍ତ କହନ୍ତି କି ଅପରୂପ ।

ଦେଖିଲା ନୟନ ଆଜି ଶୁଭଦିନ ହୋଇଥିଲା କି ସ୍ୱରୂପ ଯେ ।

ବୁଲିଯିବା ସମୟେ ।

ଉଦେ ଏ ଭାବ ମାନସେ ହୋଏ ଯେ ।

ତାହା ଦେଖି ନାହିଁ ଆଜଯାଏ ଯେ ।୯।

ମନ୍ତ୍ରୀର ସଦନ-ଦୁଆର ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲା ଯେଉଁ ବାଳା ।

ଧନ୍ୟ ତାର ଛବି କେତେ ଅବା ଭାବି କହିବି କରି ସଂଖୋଳା ଯେ ।

ତାର ଭୂରୁ କମାଣ ।

ଖଞ୍ଜିଅଛି ନେତ୍ର ଫୁଲବାଣ ଯେ ।

ରଖିଅଛି ତାହା ପଞ୍ଚବାଣ ଯେ ।୧୦।

ଆହା ତା ଚାହିଁମା ଭଙ୍ଗୀର ଗାରିମା ବର୍ଣ୍ଣିବ ବା କେତେକାଳେ ।

କେଉଁ କବି ମୋତେ ବି ଦିଶଇ ଏତେ ତିଳକ ଶୋଭା କପାଳେ ଯେ ।

ହେବ କସ୍ତୁରୀବିନ୍ଦୁ ।

ଅଙ୍କ ବହିଛି କି ମୁଖଇନ୍ଦୁ ଯେ ।

ଦିଶେ ଅଧରେ ଝଲକି ମଧୁ ଯେ ।୧୧।

ତାତିଳସୁମନ ନାସାରୁ ଶ୍ଵସନ ଚଳିବାବେଳେ ସଧୀରେ ।

ଫୁଲୁଁ ଦୁଇଘୋଣା ଦେଖି ବୁଦ୍ଧି ବଣା ହୁଅଇ ଏହୁ ବିଚାରେ ଯେ ।

ଏକି କାମର ଭାତି ।

ତାଇ ଗଢ଼ଇ କି ହାସକାତି ଯେ ।

ତହିଁ ବିଦାରିବ ଯୁବାଛାତି ଯେ ।୧୨।

ବଧୂଲିସୁମନ ଅଧର ନିନ୍ଦନ କରଇ ତାର ତହିଁରେ ।

ଅଛି ହାସ ସୁଧା କାଳେ କାମବାଧା ହରିବ ଯେ ତା-ସଙ୍ଗରେ ଯେ ।

ଦାସ ପରାଏ ରହିଁ ।

ଓ଼ଷ୍ଠେ ଚୁମ୍ବିବ କୋଳେ ବସାଇଁ ।

ତହୁଁ ଅଧିକ କି ସ୍ୱର୍ଗେ ଯାଇଁ ଯେ ।୧୩।

ପଙ୍କଜକଳୀର ପ୍ରାୟେ ପୟୋଧର ଯୁଗଳ ବାସକୁ ଠେଁସି ।

ଦିଶୁଥିଲା ଯାହା ମନେ କଲି ଏହା ଶୋଭା ଦେଖି କାଶୀବାସୀ ଯେ ।

ଲିଙ୍ଗରୂପକୁ ବହି ।

ଆସିଛନ୍ତି କି ହୃଦୟେ ରହିଁ ଯେ ।

ଜନଲାଜେ ବାସ ଘୋଡ଼ିହୋଇ ଯେ ।୧୪।

ଏପରି ନୃପତି ଭାବି ପଦ୍ମାବତୀ ଶୋଭାକୁ ମାନସେ ଗୁଣି ।

ନିଦ୍ରା ନୟନରେ ନଇଲା ନିଶୀରେ ବିଚାରୁଁ ତା ପୁଣିପୁଣି ଯେ ।

କପିଳେଶ କହଇ ।

ନାରୀରୂପେ ହର ହେଲେ ମୋହୀ ଯେ ।

ରସେ ରସିକସିନା ମଜ୍ଜଇ ଯେ ।୧୫।

୨୩ଶ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ ବଙ୍ଗଳାଶ୍ରୀ ।

୨୪ଶ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ ଖଣ୍ଡକାମୋଦୀ ।

୨୫ଶ ଛାନ୍ଦ-ରାଗ କନଡ଼ା ।

ଶୁଣ ସାଧୁନରେ କେତେକ ଦିନରେ ହୁଅନ୍ତେ ଆଷାଢ଼ ପ୍ରବେଶ ।

ରଥପାଇଁ ରାଜା ଦେଉଁ ଆଦେଶ ।

ମନ୍ତ୍ରୀ ତତପରେ ଯେ ଯଥାବିଧିରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଇଁ ବିଶେଷ ଯେ ।

ଶୁଭରେ । କରାଇଲେ ରଥ ଚିତ୍ରଵିଚିତ୍ର ।

ତହିଁ ବାନ୍ଧିଲେ ପଟବାସେ ନେତ ।

ଦେଖିଲେ ନୟନେ ତାକୁ ବାରେ ଜନେ ନୋହିବେ ମନୁ ବିସ୍ମୃତ ଯେ । ସ୍ନେହରେ ।୧।

କାଞ୍ଚୀରାଜରାଣୀ ପତିଆଗେ ଭଣି ଆହେ ଦଣ୍ଡଧର କି କର ।

ବନ୍ଦି ରହିଛି ଦୁହିତା ତୁମ୍ଭର ।

ମନ୍ତ୍ରୀହାତେ ଦେଇଁ ଓଡ଼ିଶାର ସାଇଁ କହିଁଛନ୍ତି ଏହୁଗିର ଯେ ।

ତାହାଙ୍କୁ । ଆହେ ଶଚିବ ଏ କନ୍ୟାକୁ ନେଇଁ ।

ତୁମ୍ଭ ମନକୁ ଯେପରି ଆସଇ ।

ଚଣ୍ଡାଳକୁ ଦେବ ଆଉ ନ ପୁଛିବ ଆମ୍ଭଙ୍କୁତ ଏଥିପାଇଁ ହେ । ଶଚିବ ।୨।

ନୃପତିର ବାଣୀ ମନ୍ତ୍ରୀବର ଶୁଣି ହେଉବୋଲି ନେଇଁ ସଦନେ ।

ପାଳିଅଛନ୍ତି ଦୁହିତା ସମାନେ ।

ନୃପଙ୍କ ହସ୍ତରେ ଦେବାକୁ ଚିତ୍ତରେ ବିଚାରିଅଛନ୍ତି ମନେ ସେ ।

ଶଚିବ । ଶୁଣିଅଛି ମୁଁ ଗୁପତରେ ଏହା ।

ଏବେ ମୋତେ ସଙ୍ଗରେ ନରନାହା ।

ଘେନି ଚାଲ ଘନେ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସଦନେ ରହିଁ ଦେଖିବା ତ ତାହା ହେ । ରାଜନ ।୩।

ଆସୁଅଛି ରଥଯାତ ନିକଟତ ସେଦିନକୁ କଣ୍ଟ ତାଙ୍କର ।

ଚାଲ ଏଥିରେ ହେଳା ନ କର ।

ସଙ୍ଗେ ଆଡ଼ମ୍ବର କିଛିହିଁ ଆମ୍ଭର ଉଚିତ ନୋହେ ନେବାର ହେ ।

ରାଜନ । ଯାଇଁ ଗୁପତେ ମନ୍ତ୍ରୀଭୁବନରେ ।

ମିଳି ରହିବା ଦୁହିତାପାଶରେ ।

ସେ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଦେଖି ହେବେ ମହାସୁଖୀ ।

ଆନ ନ ମଣ ଏଥିରେ ହେ । ରାଜନ ।୪।

ଆମ୍ଭେ ହାରିଥାଇଁ ଓଡ଼ିଶାର ସାଇଁ ଜିଣିଛନ୍ତି ମିଥ୍ୟା ନୋହେତ ।

ସହାୟଟି ଯାହାଙ୍କୁ ଜଗନ୍ନାଥ ।

ତାଙ୍କୁ ସମ କେବା ହେବ ନ ଗଣିବା ଏହା ଆନ ନ ବୁଝତ ହେ ।

ରାଜନ । ଏହିଯୋଗେ ମୁଁ କହୁଚି ବୁଝାଇଁ ।

ଚାଲ ତାଙ୍କନିକଟେ ଆମ୍ଭେ ଦୁଇ ।

ଶରଣ ପଶିବା କନ୍ୟା ସମର୍ପିବା ଏଥେଁ ଉଣା ହେବ ନାହିଁ ହେ । ରାଜନ ।୫।

ପଦ୍ମାବତୀ ମୋତେ ଦେଇଁଛି ଗୁପତେ ବାରତା ନ ଜାଣନ୍ତି କେହି ।

ମନ୍ତ୍ରୀବନିତା ଏକା ଜାଣିଛଇ ।

ତାର ପଦ୍ମାବତୀ ହୋଇ ଧର୍ମପୁତ୍ରୀ ତାପୂରେ ସୁଖେ ଅଛଇ ହେ ।

ରାଜନ । ମନ୍ତ୍ରୀବନିତା ନିକଟେ ଜଣାଇଁ ।

ଅତି ବିଶ୍ୱାସି ଜନକୁ ଅଣାଇଁ ।

ଲେଖି ସମାଚାର ପାଶକୁ ମୋହର ଦେଇଁ ଅଛିତ ପଠାଇଁ ହେ । ରାଜନ ।୬।

ଦେଖ ସେ ପତର ବୋଲି ସେ ସତ୍ୱର ଆଣି ତାହା ପତିପାଶରେ ।

ଦେଉଁ ନରପତି ଧରି ତା କରେ ।

ପଢି ତୁଷ୍ଟ ହେଲେ ଯାହା ଲେଖିଥିଲେ କହୁଚି ଶୁଣ ତା ଧୀରେ ହେ ।

ସୁଜନେ । ହୋଇଁ ଅଛଇ ସେ ରଚନା ସରଳ ।

ବର୍ଣ୍ଣମାନେ ଦିଶୁଛନ୍ତି ବିରଳ ।

ନରପତି ଦେଖି ହୋଇ ଅତିଦୁଃଖୀ ନୟନୁଁ ତେଜିଲେ ଜଳ ଯେ । ସେକାଳେ ।୭।

ପଦ୍ମାବତୀ ମାତାପାଶକୁ ବାରତା ଲେଖିଅଛି ଆଗୋ ଜନନୀ ।

କରୁଅଛି ପ୍ରଣାମ ମୁଁ ଅଧିନୀ ।

ତୁମ୍ଭେ ଗଲ ଛାଡ଼ି ବେଢ଼଼ାରେ ମୁଁ ପଡ଼ିଯାଇ ହେଲି ହତମାନୀ ଗୋ ।

ଜନନୀ । ତହୁଁ ସେନାଏଁ ମୋତେ ଘେନି ଗଲେ ।

ନରପତିଙ୍କ ନିକଟରେ ଦେଲେ ।

ମୋତେ ନୃପ ଦେଖି ହୋଇ ମନେ ଦୁଃଖୀ ଏପରି ବାଣୀ କହିଲେ ଯେ । ସେକାଳେ ।୮।

ଆହା କେଡେ ଶୋଭାବତୀ ଏ ମଘବାପୁରୁଁ ଆସିଛି କି ପରତେ ।

ହୋଏ ଆଉ ଏହାସମ ଜଗତେ ।

ଥିବା ଦେଖା ନାହିଁ କାଞ୍ଚୀନରସାଇଁ କି କଲେ ଗରବ ଚିତ୍ତେ ଯେ ।

ଏହାକୁ । ଆମ୍ଭରାଣୀ କରିବାକୁ ନ ଦେଲେ ।

ପୁଣି ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ନିନ୍ଦି ଚଳାଇଲେ ।

ସେଫଳୁ ଏହାର କେତେ ନାରଖାର ହେବା ଦଶା ଅରଜିଲେ ଯେ । ବୃଥାରେ ।୯।

କରିଥାଇଁ ସତ୍ୟ ଚଣ୍ଡାଳକୁ ଦତ୍ତ କାଞ୍ଚୀ ରାଜସୁତା କରିବା ।

ତାହା ଭାଙ୍ଗିବ କିପରି କେ ଅବା ।

ଆହା ବିଧାତାରେ କାହାକୁ କାହିଁରେ ଦେଉ ତୋତେ କି ବୋଲିବା ରେ ।

ଦଇବ । ଆଉ ବିଚାରିଲେ ଏବେ କି ହେବ ।

ମନ୍ତ୍ରୀ ଏହାକୁ ଏଥୁଁ ନିଅ ଜବ ।

ତୁମ୍ଭ ଇଛା ଯହିଁ ହେବ ବୁଝି ତହିଁ ଚଣ୍ଡାଳେ ଏହାକୁ ଦେବ ହେ । ଶଚିବ ।୧୦।

କିନ୍ତୁ ବୁଝ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏ ଲକ୍ଷଣବତୀ ଜାତିପଦ୍ମିନୀ ଦେଖାଯାଏ ।

ଦେଖି ନ ଥାଇଁ ଏପରି କେବେହେଁ ।

ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ଅଛି କି ବିଚାର ତାହା କିଛି ବୁଝି ନୋହେ ହେ ।

ଶଚିବ । କେଉଁ ଚଣ୍ଡାଳ କରିଛି ଏପରି ।

ପୁଣ୍ୟ ପାଇବ ପଦ୍ମିନୀ ସୁନ୍ଦରୀ ।

ଭାଲେ ଥିବ ଯାହା ଭୁଞ୍ଜିବ ଏ ତାହା ବୋଲି ଦେଲେ ବିଦା କରି ଯେ । ସେଠାରୁ ।୧୧।

ଆଣି ମୋତେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଆପଣା ଯୁବତୀ ସୁତାଙ୍କୁ ଡକାଇଁ କହିଲେ ।

କାଞ୍ଚୀରାଜସୁତା ଏ ଜାଣ ଭଲେ ।

ନିଜସୁତା ତୁଲେ ଏହାଙ୍କୁ କୁଶଳେ ରଖିଥାଅ ମୋରବୋଲେ ଗୋ ।

ସୁନ୍ଦରୀ । ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ କୃପାରୁ ଏ ପୁଣି ।

ହେବେ ଓଡ଼ିଶା ନୃପ ପାଟରାଣୀ ।

ଥିଲେ ମୁଁ ଜୀବରେ ଗୁଣ୍ଡିଚା ରଥରେ ଫଳିବ ତା ଥାଅ ଜାଣି ଯେ । ନିଶ୍ଚୟେ ।୧୨।

ଏପରି ବହୁତ ପ୍ରବୋଧ କରିତ ଅନେକ କରନ୍ତି ଯତନ ।

ଆସି ନିକଟ ହେଲା ରଥଦିନ ।

ଅଛି ମୁ ଜଣାଇଁ ତାତ ତୁମ୍ଭେ ଦୁଇ ଆସିବ ଏଥେଁ ବହନ ଗୋ ।

ଜନନୀ । ଯେଉଁ ଓଡ଼ିଶା ନୃପତିଙ୍କି ହରି ।

ଭାଇସଙ୍ଗେ ସିପାଇ ରୂପ ଧରି ।

ଜିଣାଇଲେ ଯୁଦ୍ଧ କରି ଏଥୁଁ ବୋଧ ହେବେ କାଞ୍ଚୀଦଣ୍ଡଧାରୀ ଯେ । ଏଣିକି ।୧୩।

ଆସି ତାଙ୍କଠାରେ ଶରଣଭାବରେ ପ୍ରବେଶ ହେଲେ ସେ କେବେହେଁ ।

ନ ରଖିବେ ଶତ୍ରୁଭାବ ଜାଣ ହେ ।

ମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ତୁମ୍ଭ ହିତ ଚିନ୍ତି ସେ କଥା ଭାଙ୍ଗିବା ନୋହେ ଯେ ।

ଏକାଳେ । ଆଗୋ ଜନନୀ ପିତାଙ୍କୁ ବୁଝାଇଁ ।

ମୋତେ ଦେଖିବା ପାଇଁ କି ଜଣାଇଁ ।

ଆସିବ ଅବଶ୍ୟ ମୋତେ ଥିଲେ ଆଶ ପଢ଼ି ଏହା କାଞ୍ଚୀସାଇଁ ଯେ । ସେକ୍ଷଣେ ।୧୪।

ବିଚାରିଲା ସତ ଯାର ଜଗନ୍ନାଥ ସହାୟ ସେ ସାନ ନୁହଇ ।

ଯହୁଁ ମୋ ଈଷ୍ଟ ଗଲେ ଆଡ଼ ହୋଇଁ ।

ତାଙ୍କ ପାଦେ ଦାସ ହେଲେ ନାହିଁ ଦୋଷ ଏ କଥା ମାନସେ ଧ୍ୟାଇଁ ଯେ ।

କାଞ୍ଚୀଶ । ଜାୟା ସହିତେ ସାମାନ୍ୟ ରୂପରେ ।

ଆସି ପୁରୁଷୋତ୍ତମରେ ଗୋପ୍ୟରେ ।

ମନ୍ତ୍ରୀପୁରେ ବାସ କଲେ କପିଳେଶ ଶୁଣିଅଛି ଏ ବିଧିରେ ହେ । ସୁଜନେ ।୧୫।

୨୬ଶ ଛାନ୍ଦ । ରାଗ କୌଶିକ ।

ଶୁଣ ହେ ସୁଜନେ ମନ୍ତ୍ରୀର ସଦନେ କାଞ୍ଚୀ ନରପତି ରହିଲା ।

ମନ୍ତ୍ରୀସଙ୍ଗେ ମିତ୍ର ହୋଇ କହେ ନିତ୍ୟ ପଦ୍ମାବତୀ କଥା ଲାଗିଲା ।

ତୁମ୍ଭ ନିକଟେ । ଅଛିତ ଦୁହିତା ରୂପରେ ।

ଶୁଣି ତାଙ୍କ ଭାଷ ମନ୍ତ୍ରୀ କରି ହାସ କହନ୍ତି ନ ଭାଳ ମନରେ ।୧।

କାଞ୍ଚୀ ରାଜନାରୀ ମନ୍ତ୍ରୀ ଅନ୍ତଃପୁରୀ ମଧ୍ୟେ ପଦ୍ମାବତୀ ପାଶରେ ।

ରହି ମନ୍ତ୍ରୀ ନାରୀ ସଙ୍ଗେ ସହଚରୀଭାବରେ ବଞ୍ଚନ୍ତି ତୋଷରେ ।

ଦେଖି ସମୟ । କହନ୍ତି ଗୋ ମନ୍ତ୍ରୀମହିଳେ ।

ପଦ୍ମାବତୀ ସମ ହୋଇ ଭାଗ୍ୟହୀନ ନ ଥିବେ ଅବନୀମଣ୍ଡଳେ ।୨।

ରାଜସୁତା ହୋଇ ବନ୍ଦୀରେ ଅଛଇ କେବଳ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଈଶ୍ୱର ।

ଦେଇଛନ୍ତି ତାକୁ କର୍ମ ସୁଭାଗ୍ୟକୁ ଏତିକି ହୁଅଇ ବିଚାର ।

କହୁଁ ଏମନ୍ତ । ନୟନରୁ ଅଶ୍ରୁ ବୁହାଇ ।

ଦେଖି ମନ୍ତ୍ରୀ ନାରୀ ବୋଲେ ତୁନିକରି ଏପରି ଭାବୁଛ କିମ୍ପାଇ ।୩।

ତୁମ୍ଭେ ଏଥେଁ ଅଛ ନ ବିଚାର ମିଛ ଅଳପଦିନରେ ଦେଖିବ ।

ପାଟରାଣୀ ହୋଇଁ ପଦ୍ମାବତୀ ଦେଇ ଗଜପତିକୁଳ ମଣ୍ଡିବ ।

ଲେଖି ଅଛନ୍ତି । ଧାତା ଏହା ଆନ ନୁହଇ ।

ଏପରି ବହୁତ କହି ତାଙ୍କ ଚିତ୍ତ ତୋଷିଲେ ପ୍ରୀତିକି ବଢ଼ାଇଁ ।୫।

ମନ୍ତ୍ରୀର ନନ୍ଦନା ହୋଇ ତୋଷମନା ବୋଲେ କାଞ୍ଚିରାଣୀ ଆଗରେ ।

ଆମ୍ଭ ବଡ଼ ଅପା ପଦ୍ମାବତୀ କିପାଁ ପାଇବେ ଦୁଃଖ ଓଡ଼ିଶାରେ ।

ରାଣୀ ହୋଇ ଯେ । ଗଜପତି କୋଳେ ବସିବେ ।

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ସେକାଳେ ତାଙ୍କ ଛାଇ ତଳେ ମାଗୁଛୁଁ କୃପାରେ ରଖିବେ ।୬।

ଶୁଣି ତାର ବାଣୀ ବୋଲେ କାଞ୍ଚୀରାଣୀ ସତେ କି ଏକଥା ହୋଇବ ।

ତୋ ତୁଣ୍ଡ ସୁତୁଣ୍ଡ ହୋଇ ଦୂରୁଦଣ୍ଡ ଏ ବିପଦ ମୂଳ ବୁଡ଼ିବ ।

ଆଲୋ କୁମାରି । ପଦ୍ମାବତୀ ତୁମ୍ଭ ପାଳିତ ।

ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ମାନନା ତ କଲେ ସେ ସିନା ଅଧରମେ ହେବ ଗଞ୍ଜିତ ।୭।

ଏଥୁଅନ୍ତେ ଜନେ ଶୁଣ ତୋଷମନେ ହୋଇଲା ଗୁଣ୍ଡିଚା ଦିବସ ।

ରଥ ସଜ କରି ପଣ୍ଡା ପଡ଼ି଼ହାରି ଆଦି ସେବକେ ବହିଁ ତୋଷ ।

ବିଧିବିଧାନେ । ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ପହଣ୍ଡି କରାନ୍ତେ ।

ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମାର୍ଜନୀ ନୃପମଣି ଘେନି ରଥପରେ ଝାଡ଼ୁଁ ତୁରିତେ ।୮।

ସକଳ ସେବକେ ଯାତ୍ରାକାଳ ଲୋକେ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଏହି ସମୟେ ।

ସଙ୍ଗେ ପଦ୍ମାବତୀ ଘେନି ବେଗେ ମନ୍ତ୍ରୀ ନୃପ ଆଗେ ମିଳୁଁ ସଭୟେ ।

ଦେଖି ରାଜନ । ମନ୍ତ୍ରୀକି ଚାହିଁ ପଚାରନ୍ତି ।

ଏ କାହା ଦୁହିତା ବୋଲି ଚିତ୍ତେ ଚିନ୍ତା ଜନମାଇ କଥା କହନ୍ତି ।୯।

ବସି ଘୋଡ଼ାପରେ ବୁଲିବା କାଳରେ ଦେଖିଥିଲେ ଯେଉଁ ବାଳାକୁ ।

ବିଚାରିଲେ ସେହି ହୋଇବ କି ଏହି ପ୍ରକାଶେ ନ କହି କାହାକୁ ।

ପୁଣି ପୁଣି ସେ । ପଚାରନ୍ତେ ମନ୍ତ୍ରୀ କହଇ ।

ଏ ଟି ପଦ୍ମାବତୀ କାଞ୍ଚି ରାଜପୁତ୍ରୀ ଥିଲା ମୋ ପାଶେ ବନ୍ଦୀ ହୋଇ ।୧୦।

ମନ୍ତ୍ରୀର ବଚନ ଶୁଣି ସେ ରାଜନ କୋପେ ରଙ୍ଗ କରି ନୟନ ।

କହିଲେ ତୁ ରାଜ-ଆଜ୍ଞାକୁତ ବ୍ୟାଜଭାବରେ ନ କଲୁ ପାଳନ ।

ଯେଉଁ କନ୍ୟାକୁ । ଚଣ୍ଡାଳରେ ଦେବା ପାଇଁକି ।

ତୋ ପାଶରେ ଦେଇଥିଲୁଁ ତା କିପାଇଁ ନ ପାଳି ଆଣିଲୁ ଏଥିକି ।୧୧।

ଏପରି ଅନେକ କହୁଁ କଟୁବାକ୍ୟ ନରେଶ ଶୁଣି ତା ସକଳେ ।

ପଦ୍ମାବତୀ ଲାଗି ହୋଇ ଦୁଃଖଭାଗୀ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଡାକନ୍ତି ବିକଳେ ।

ଅଶ୍ରୁ ନୟନୁଁ । ତେଜି କହନ୍ତି ହେ ଈଶ୍ୱର ।

ଏ ରାଜକୁମାରୀ ଦୁଃଖ ନିଅ ହରି ତୁମ୍ଭେତ ଦୁଃଖିର ସୋଦର ।୧୨।

ଏପରି ସକଳେ ଡାକନ୍ତି ଏକାଳେ ମନ୍ତ୍ରୀ କାରଯୋଡ଼ି ଜଣାଏ ।

ଏ ପଦ୍ମିନୀ ନାରୀ ପୁଣି ଏହାପରି ଚଣ୍ଡାଳ ଜଣେ ଆଜିଯାଏ ।

ନ ମିଳିବାରୁ । ରଖିଥିଲି ଜାଣ ନିୟତ ।

ଯେଉଁ ଚଣ୍ଡାଳକୁ ଏହାକୁ ଦେବାକୁ କାଞ୍ଚୀଶ ନୋହିଲା ସମ୍ମତ ।୧୩।

ସେ ଚଣ୍ଡାଳ ଆଜି ଏଠାରେ ବିରାଜି ଥବାର ଦେଖି ଆଣି ଦେଲି ।

ନୃପତିଙ୍କ ଆଜ୍ଞା ନ କରି ଅବଜ୍ଞା ଶିରେ ବହିଥିଲି ପାଳିଲି ।

ଏବେ ଏଣିକି । ଯାହା ଇଛା ହୋଏ ତା କର ।

କହି ଏ ବାଣୀକି ସେ ପଦ୍ମାବତୀକି ଦେଉଁ ସେକ୍ଷଣି ନରେଶ୍ୱର ।୧୪।

ଚାହିଁ ତା ବଦନ ହୋଇ ବିମୋହନ ମନ୍ତ୍ରୀର ବିନୟ ବଚନେ ।

ପଦ୍ମାବତୀ ହସ୍ତ ଧରି ସେ ତୁରିତ ଅନାଇଁ କରୁଣା ନୟନେ ।

ନେଲେ ନିକଟେ । ଦେଖି ସର୍ବେ ତୋଷ ହୋଇଲେ ।

ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏପରି ଭାରତୀ ହରିବୋଲ ଦେଇ ବୋଇଲେ ।୧୫।

ନାରୀଗଣେ ମିଳି ଦେଲେ ହୁଳହୁଳି ବୋଇଲେ ଧନ୍ୟ ହେ ନୃପତି ।

ଏ ନୃପନନ୍ଦନା ପଦ୍ମାବତୀ ସିନା ତୁମ୍ଭେ ତା ସମ ହେଲ ପତି ।

ରାଣୀ ହେବାକୁ । ଆନ କରନ୍ତା ସେହୁ କଥା ।୧୬।

ପଦ୍ମାବତୀପାଇଁ ସର୍ବେ ଦୁଃଖି ହୋଇଥିଲେ ତା ରାଜା ଜାଣିପାରି ।

ବିଚାରିଲେ ମନେ ଚଣ୍ଡାଳସଦନେ ଦିଅନ୍ତେ ଏହାକୁ କିପରି ।

ମଧୁସୂଦନ । ବିଚିତ୍ରକର୍ମ ସେ ଅଟନ୍ତି ।

ବୋଲେ କପିଳେଶ ଆହେ ନରଈଶ ପଦ୍ମାର ହୁଅନ୍ତା କିଗତି ।୧୭।

୨୭ଶ ଛାନ୍ଦ । ରାଗ କାମୋଦୀ ।

ଜନେ ହୋଇ ହରଷ ଶୁଣ ବିଚିତ୍ରରସ ପରମ ଆନନ୍ଦ ଲଭିବ ।

ରାଜା ପଦ୍ମାବତୀକି ଧରି ନେଉଁ କତିକି ଏରୀତି ଦେଖନ୍ତେ ସଚିବ ଯେ ।

ଶୀଘ୍ର ଯାଇଁ । କାଞ୍ଚିନୃପକୁ ଘେନି ସଙ୍ଗେ ।

ଆସି ସେଠାରେ ମିଳିବେଗେ ।

ସକଳେ ଚାହିଁଛନ୍ତି ବିନୟେ କହେ ମନ୍ତ୍ରୀ ବଚନ ଅତି ଅନୁରାଗେ ଯେ ।୧।

ଆହେ ଓଡ଼ିଶାଧିପ ଏ କଳେବର ନୃପ ନ ଜାଣି ଦୋଷ କରିଥିଲା ।

ପାଇଁ ତହିଁର ଫଳ ଏବେ ହୋଇ ବ୍ୟାକୁଳ ଆସି ଏ ଶରଣ ପଶିଲା ଯେ ।

ଦେଖ ଦେଖ । ହୋଇଅଛନ୍ତି କେଡ଼େ ଦୀନ ।

ନାହିଁତ ପୂର୍ବ ଅଭିମାନ ।

ସୁଦୟା ତାଙ୍କଠାରେ କରି ରଖ ହେ ବାରେ ଲୋକେ ବୋଲିବେ ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ ଯେ ।୨।

ସଙ୍ଗେ ଆଣି ବନିତା ମୋ ଗୃହେ ଛନ୍ତି ଚିନ୍ତାସାଗରେ ବୁଡ଼ି ନିରନ୍ତରେ ।

ପଦ୍ମାବତୀଙ୍କ ମାତ ପାଗଲୀ ପରାଏତ ଅଛନ୍ତି ରଜନୀ ବାସରେ ଯେ ।

ନୟନରୁ । ନିର ନିରତେ ବହୁଅଛି ।

ସର୍ବଦା ଏହି କଥା ପାଞ୍ଚି ।

ମୋ ସୁତା ପଦ୍ମାବତୀ ଲଭିବ କି ଦୁର୍ଗତି ବିଚାରିଛନ୍ତି କି ବରଷି ଯେ ।୩।

ଏପରି ତାଙ୍କ ଶୋକ ଦେଖି ଶୁଣି ଅନେକ ପ୍ରବୋଧି ରଖାଇଚି ଜାଣ ।

ଏବେ ଶ୍ରୀ ଛାମୁଙ୍କର ହେଲେ ଶାଶୁ ଶ୍ୱଶୁର ରଖନ୍ତୁ ନିକଟେ ଶରଣ ଯେ ।

ଶୁଣି ଏହା । ଶ୍ରୀପୁରୁଷୋତ୍ତମ ନୃପତି ଓଡ଼ିଶାଗାଦି-ଗଜପତି ।

ଚାହିଁ କାଞ୍ଚୀନରେଶ ମୁଖକୁ ଏହି ଭାଷ କହିଲେ ସର୍ବେ ଶୁଣୁଛନ୍ତି ଯେ ।୪।

ହେ ନୃପକଳେବର ଚିତ୍ତେ ଆନ ନ ଧର ଈଶ୍ୱର ଯେତେବେଳେ ଯାହା ।

ଯାହାକୁ ବିତରନ୍ତି ତାକୁ ଭୋଗ କରାନ୍ତି ଆନ କରିବ କେ ବା ତାହା ଯେ ।

ସେ ସକଳ । କଥା ମନରୁ ଛାଡ଼ିଦିଅ ।

ଏଣିକି ତୁମ୍ଭେ ସୁଖେ ରହ ।

କହିଁ ବହୁତ ଏହିପରି ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କି ଚାହିଁ ଭାଷିଲେ ନରପତିସିଂହ ଯେ ।୫।

ଆହେ ଶଚିବ ଏବେ ଯେପରି ଏ ରହିବେ ରାଣୀ ସହିତେ ବହୁମାନ୍ୟ ।

ସେପରି ବିଚାରିବ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ କେ କହିବ ନ ଜାଣ ତୁମ୍ଭେ କି ବିଧାନ ଯେ ।

ନୃପଆଜ୍ଞା । ଶ୍ରବଣେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଯୋଡ଼ି କର ।

ଭାଷଇ ଯେ ଆଜ୍ଞା ଛାମୁର ।

ଏହା ଶୁଣ ସକଳେ ରାଜାଙ୍କୁ ସେହିକାଳେ ପ୍ରଶଂସା କଲେକ ଅପାର ଯେ ।୬।

ରଥ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ ସାରି ଓଡ଼ିଶାରାଜ ପଦ୍ମାବତୀକି ପୁରେ ପେଶି ।

ରଥ ଚାଲିବା ପାଇଁ ନିଯୋଗ ଆଜ୍ଞା ଦେଇ ଆପଣାଗହଣରେ ମିଶି ଯେ ।

ନବରକୁ । ଗମନ କରୁଁ ମନ୍ତ୍ରୀ ଯାଇଁ ।

କାଞ୍ଚୀ-ନୃପକୁ ସଙ୍ଗେ ନେଇଁ ।

ଉତ୍ତମ ବାସ ଦେଇ ଯତନରେ ରଖାଇ ଦେଲେ ଯା ରାଜା ଥିଲେ କହିଁ ଯେ ।୭।

କାଞ୍ଚୀରାଜନ ମନ୍ତ୍ରୀ କର ଧରି କହନ୍ତି ବନିତା ନିକଟେ ରଖାଇଁ ।

ଆହେ ଶଚିବ ବର କଲ ଯା ଉପକାର ଏହା କି ସୁଝି ପାରିବଇଁ ଯେ ।

କେତେ ଜନ୍ମେ । ହୋଇବ ସମ୍ଭବ ନୁହଇ ।

ଶୁଣତ ଏବେ ଆମ୍ଭେ ଦୁଇ ।

ବିଚାରି ଅଛୁଁ ଯାହା କରାଇ ଦେଲେ ତାହା କିଣାରହିବୁଁ ତୁମ୍ଭ ତହିଁ ଯେ ।୮।

ଶୁଣି ମନ୍ତ୍ରୀ କହଇ କିମ୍ପା ହେ ନରସାଇଁ ହେଉଛି ଏପରି ବିନୟ ।

ମୁ ତୁମ୍ଭର ଅଧୀନ ଏହାତ ନୋହେ ଆନ କି ବାଞ୍ଛା ଅଛି ତାହା କହ ଯେ ।

କରିବଇଁ । ମୋ ଯୋଗେ ହୋଇଁ ତା ପାରିଲେ,

ଶୁଣି ଏହା କାଞ୍ଚୀଶ ବୋଲେ ।

ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ ନୃପତିକୁଳଧବ ଯେବେ ମୋ ଜାମାତା ହୋଇଲେ ଯେ ।୯।

କନ୍ୟାଦାନ ମୁଁ ତାଙ୍କ ହସ୍ତେ କରି କଳଙ୍କ ମାନକୁ ହରିବି ପାଞ୍ଚିଛି ।

ମୋତେ ଏହା କରାଇଁ ଦେଲେ ଏ ଦେହେଁ ମୁହିଁ ପଛ କଥାକୁ ଦେଇ ମୂର୍ଛି ଯେ ।

ସୁଖେ ଯିବି । ଯେତେ ଦିବସ ଜୀବେ ଥିବି ।

ତୁମ୍ଭର ସୁଯଶ ଗାଇବି ।

ଶୁଣି ବୋଲେ ଶଚିବ ଏହା ଅବଶ୍ୟ ହେବ ଏଥକୁ କିମ୍ପା ହୁଅ ଭାବି ଯେ ।୧୦।

କହି ଏପରି ମନ୍ତ୍ରୀ ଯାଇଁ ଶୀଘ୍ର ନୃପତି ନିକଟେ ବିନୟ-ବଚନେ ।

କାଞ୍ଚୀନରେଶ କଥା କହି ତା ମନବ୍ୟଥା ହରିବା ପାଇଁ ସୁଯତନେଯେ ।

ନୃପଆଜ୍ଞା । ପାଇଁ ସକଳ ବିଧି କରି ।

ବିବାହ ସୁଲଗ୍ନ ବିଚାରି ।

ବେଦଵିଧାନେ ବିପ୍ରମାନେ ଥାଇଁ ଯେ କ୍ଷିପ୍ର ପଢ଼ିଲେ ବେଦ କ୍ରମ ଧରି ଯେ ।୧୧।

କାଞ୍ଚୀନୃପ ବସିଲେ କନ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କଲେ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବକରେ ।

ତହୁଁ ପତ୍ନୀସହିତେ କହିଲେ ସେ ବିନୀତେ ଜାମାତା-କର ଧରି ଧୀରେ ଯେ ।

ଆହେ ବୀର । ଆମ୍ଭର ଦୋଷ କ୍ଷମାକର ।

କରିଛୁ ଅନ୍ୟାୟ ବିଚାର ।

ଦେଇଁ ପଦ୍ମାବତୀକି ଜଣାଉଁଚି ଏତିକି ଶରଣ ଗଲି ବାରଂବାର ଯେ ।୧୨।

କୁଳାଚାରେ ବିବାହ ହୋଇଁ ଯାଉଁ ନିର୍ବାହ କାଞ୍ଚୀନୃପତି କିଛିଦିନ ରହିଁ ତହିଁ ଉତ୍ତାରେ ମେଲାଣି

ହୋଇଁ ଖରେ କଲେ ସ୍ୱଦେଶକୁ ଗମନ ଯେ ।

ନିଜନାରୀ । ଆଦିଭୃତ୍ୟଙ୍କୁ ସଙ୍ଗେ ଘେନି ।

ଶୁଣି ସକଳେ କଲେ ଧନି ।

ହୋଇଲେ ପଦ୍ମାବତୀ ଓଡ଼ିଶା ଗଜପତି ସିଂହାସନର ପାଟରାଣୀ ଯେ ।୧୩।

ଶୁଣ ହେ ଜନେ କାଞ୍ଚିକାବେରୀ କଥା ପାଞ୍ଚି ଏ ଛାନ୍ଦଗୀତ ବିରଚିଲି ।

ବଙ୍ଗଭାଷା ସାହିତ୍ୟ ହୋଇଅଛି ପୁଣିତ ଓଡ଼ିଆନାଟକ ଦେଖିଲି ଯେ ।

ଏରଚିତ । ହୋଇଁଚି ତହିଁରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ।

ଓଡ଼ିଶାବାସୀଏ ବହୁତ ।

ଛାନ୍ଦଗୀତେ ଗ୍ରାହକ ଏହା ନୋହେ ଅଲୀକ ଜାଣି ମୁ କଲି ଏହୁ ଗୀତ ଯେ ।୧୪।

ହେଜନେ ଦୋଷ ମୋର ନ ଧରି କ୍ଷମାକର ଅଶୁଦ୍ଧ ଥିଲେ ଚାଳିନେବ ।

ମହମଦସନର ବାରଶତ ଆବର ପଞ୍ଚାନବେ ସାଲରେ ଭାବ ହେ ।

ସାଧୁନରେ । ଏଗ୍ରନ୍ଥ ହୋଇଲା ଯେ ଶେଷ ।

କହଇ ଏହା କପିଳେଶ ।

ଶ୍ରୀରଘୁନାଥ ନନ୍ଦସୁତ ମୁଁ ମତି ମନ୍ଦ କେବଳ ଭରସା ମହେଶଯେ ।୧୫।